Adaptogenen

Leestijd: ± 25 minuten

Adaptogenen zijn stoffen die bijvoorbeeld je immuunrespons aansporen om je weer in evenwicht te krijgen. Ze helpen bijvoorbeeld om je stress-response te balanceren, opdat je weer rustiger wordt of je voedselvertering te verbeteren, zodat je weer beter nutriënten opneemt. Het zijn eigenlijk agents die normaliseren en beschermen.

Voorbeelden noemen we hierna. Ze zijn meestal zeer goed bekend uit de oude gezondheidstradities in het oosten. Ze zijn natuurlijk en zijn meestal afkomstig uit planten (plantenextract). Hun adaptogene eigenschappen zijn niet te danken aan één molecuul, maar aan de combinatie van verschillende stoffen. De laatste jaren is er veel wetenschappelijk onderzoek naar uitgevoerd.

 

Historie van adaptogenen

De eerste bewijzen van het gebruik van Panax ginseng (Panax ginseng C.A. Mey.) dateren van meer dan 2000 jaar geleden. In het verleden werden de stengels, bladeren en vooral de wortels van ginseng gebruikt. Extracten werden bereid en gebruikt om de homeostase in het menselijk lichaam te handhaven, vermoeidheid en zwakte te behandelen, de bescherming van het immuunsysteem te verhogen en hypertensie, diabetes type 2 en erectiestoornissen te behandelen.

Hoewel plantaardige adaptogenen dus al sinds de oudheid door mensen worden gebruikt, is de term "adaptogeen" relatief jong - hij werd in 1947 geïntroduceerd door de Sovjetwetenschapper Lazarev. Hij definieert adaptogenen als stoffen die een niet-specifieke weerstand van de levende organen veroorzaken. Adaptogenen hebben een positief effect op mens en dier.

De inname ervan wordt niet alleen in verband gebracht met een verhoogde fysieke en mentale weerstand, maar ook met vaatverwijding en een verlaging van de bloedsuikerspiegel en het lactaatgehalte (minder melkzuur opbouw - vooral bij sporters).

Het huidige en potentiële gebruik van deze geneeskrachtige planten wordt in verband gebracht met [het verbeteren van] mentale aandoeningen en gedragsstoornissen, cognitieve functies en door stress veroorzaakte ziekten (angst, hart- en vaatziekten, diabetes).

Bron: Todorova, Velislava et al., Plant Adaptogens—History and Future Perspectives, Nutrients (2021)  doi.org/10.3390/ nu13082861

 

Wetenschappelijk onderzoek naar adaptogenen

Recent (2020) heeft wereldwijd onderzoek¹² duidelijk aangetoond, dat adaptogenen een hele familie aan eigenschappen hebben, die ons lichaam en geest effektief helpt aan te passen aan externe uitdagingen. Factoren die ons van buiten bedreigen, of het nou fysiek, chemisch, biologische of psychologisch is, worden door de werking van adaptogenen effectief weer in balans gebracht, waardoor het lichaam en de geest niet of minder belast worden. Sommige adaptogenen hebben ook een ontgiftende werking. Ze herstellen verder de immuunresponse, je cognitieve functies en ook je gemoedstoestand.

Ook kunnen adaptogenen de celdeling in goede banen leiden en kanker voorkomen. Ze kunnen chronische ziekten die verband houden met veroudering helpen voorkomen. Ze kunnen zelfs effectief zijn tegen chronische ontsteking, atherosclerose, neuro-degeneratief cognitieve stoornissen (bijv. De ziekte van Alzheimer en andere vormen van dementie), oxidatieve stress, metabole stoornissen en meer, wat we mogelijk (nog) niet weten. Recent onderzoek (2020) laat zien dat ze helpen bij virus-ziekten. Rhodiola zou zelf bij diabetes type 2 de lichaamsreactie op insuline verbeteren. Er zijn zelden bijwerkingen geconstateerd.

¹ Panossian, prof.dr. Alexander G.  et al., The Role of Adaptogens in Prophylaxis and Treatment of Viral Respiratory Infections, Pharmaceuticals (2020) doi:10.3390/ph13090236

² Panossian, prof.dr. Alexander G.  et al., Evolution of the adaptogenic concept from traditional use to medical systems: Pharmacology of stress‐ and aging‐related diseases, Medical Research Reviews (2020), DOI: 10.1002/med.21743

 

Voorbeelden en achtergrond van adaptogenen

Voorbeelden van adaptogenen zijn Aralia elata, Ashwagandha, Rhodiola rosea, Eleutherococcus senticosus (Siberische ginseng), Schisandra chinensis (peperbes) e.d. Vele adaptogenen zijn goede bekenden in de Traditionele Chinese Medicijnen (TCM), de Russische Staats Pharmacopoeia of de Indiaase Ayurveda.

De laatste jaren met internet en vertaalmachines zijn duizenden wetenschappelijke studies uit vele landen toegankelijk, die in het westen volkomen onbekend waren. In de voormalige U.S.S.R., heeft men adaptogenen succesvol gebruikt bij missies naar het MIR space station, poolexpedities, oerwoud expedities en meer, waar stressvolle en extreme condities gelden, zo blijkt.

Met een door de Soviets samengestelde combinatie van 3 adaptogenen, onder de naam ADAPT-232, een vaste combinatie van adaptogenen Eleutherococcus senticosus-wortelextract, Schisandra chinensis-bessenextract, en Rhodiola rosea-wortelextract, zijn bijzondere resultaten geboekt op cognitief gebied: De resultaten toonden een significant verschil in aandacht, snelheid en nauwkeurigheid tussen de twee behandelgroepen tijdens stressvolle cognitieve taken. De eenmalige dosis was 270 mg. De Russische kosmonauten kregen dit vroeger al bij de trainingen om naar het MIR-ruimtestation te vliegen en te verblijven.

Aslanyan, G., Double-blind, placebo-controlled, randomised study of single dose effects of ADAPT-232 on cognitive functions, Phytomedicine, 2010, doi: 10.1016/j.phymed.2010.02.005

Tenslotte over adaptogenen

Kortom, adaptogenen zijn effectieve, natuurlijke helpers om ons beter te laten omgaan met omgevingsuitdagingen, zeker in onze moderne, stressvolle maatschappij. We raden ze van harte aan!

Nb. Het spreekt hopelijk voor zich dat je er goed aan doet om je omgevingsfactoren en jezelf te ontwikkelen opdat die stress vermindert. Adaptogenen zijn helper, geen wondermiddelen.   

Je kunt er diverse zelf aanschaffen, of een mengsel, zoals Relaxonyl van Bonussan proberen. Wel zijn de hoeveelheden per kruid, volgens ons, aan de lage kant, dus je moet er mogelijk vrij veel van slikken, ±4 per dag.

Meer informatie over adaptogenen

Boek(en):

• Adaptogens: Herbs for Strength, Stamina, and Stress Relief - David Winston (2019). Standaard werk voor adaptogenen.

• Adaptogens in Medical Herbalism: Elite Herbs and Natural Compounds for Mastering Stress, Aging, and Chronic Disease - Donald R. Yance (2013). Standaard werk voor adaptogenen.

Laatst bewerkt: 14-1-2024

Ω

PS. Wij hebben geen enkel belang bij welke leverancier van producten of diensten dan ook.