Helings- en medicijnsystemen

Leestijd: ±25 minuten

Er zijn in de wereld vele helings- of medicijnsystemen, naast de ons en meestal enige bekende medicijnenleer van het Westen. Het is interessant en leerzaam, ons eens naar andere aanpakken te kijken en dan te vergelijken.

Enkele voorbeelden zijn het Traditionele Chinese Medicijn (TCM) systeem, de Indische Ayurveda of de Traditionele Perzische Medicijn (TPM) systeem. Er zijn ook bijzondere of andere systemen zoals de Germaanse Geneeskunde of de Sjamanistische heling.

Opvallend is dat die traditionele systemen oud zijn: meestal ±5000 jaar, soms nog (veel) ouder, sinds de eerste geschriften. Maar, in feite, zijn ze vele malen ouder en zijn ze door overlervering, gewoonte en ervaring bewaard gebleven. 

Opvallend is ook dat de meeste oude medicijnsystemen een holistisch systeem zijn: kruiden, energetische zaken, maar ook psychologie, bewegen en andere zaken maken meestal integraal deel uit van het systeem. De meeste van deze systemen zijn vooral gericht op het voorkomen van ziekten. 

De meeste systemen beschrijven (ongeveer) dezelfde planten: het lijkt bijna universeel. 

Historie van medicijnsystemen

Vrijwel iedere oude cultuur op aarde heeft een medicijnsysteem ontwikkeld. Daar zitten grote overeenkomsten bij, maar ook verschillen tussen. We noemen er enkele en hun belangrijkste aspecten.

Het Westerse model is als enige symptoombestrijdend. Het is geen integrale leer (en is geen of nauwelijks integratie van lichaam, geest en gedrag. Het besteedt ook geen aandacht aan het voorkomen van ziekte. Integendeel, het leeft van ziekte en medicijnen en veroorzaaken ook veel ziekte. Het Westerse model is geen holistisch systeem. Het Westerse model gaat niet uit van versterking van het eigen menselijke systeem, maar probeert het kapotte onderdeel te helen als ware het een mechanisch defect onderdeel. Alle andere (bewezen) systemen gaan uit van je eigen weerstand en helingscapaciteit: je zelfherstellende vermogen. Tenslotte is het wereldwijd het enige commerciële systeem.  

De traditionele medicijnsystemen zijn vaak heel oud. Ze zijn ontstaan uit ervaring: het zijn dus Evidence Based Medicines. Dat kun je van het Westerse systeem niet zeggen: het meeste onderzoek en behandeling is niet eenduidig herhaalbaar met dezelfde uitkomst. In feite, is dit het meest beperkte systeem ter wereld, zoals we zullen zien hierna.

We bespreken heel kort een aantal bekende systemen:

  • De Indiaase Ayurveda is 's werelds 'grootste¹' systeem dat in gebruik is. Het is gericht op leven, niet op ziekte. Het omvat kruiden en voedingsleer, energie, omgeving. Het heeft een universeel karakter, los van geloof of cultuur. Ze staat staat beschreven in de Rig Veda, een oud document, geschreven tussen 4500 en 1600 BC.
  • De Chinese Traditionele Medicijnen omvatten o.a. kruiden, bewegingsleer (o.a. Qi Gong), massage (o.a. Tui-Na), acupunctuur (energie) en voedingsleer. Het is de Chinese staatsleer. 
  • De Iranian Traditional Medicine (ITM) of Perzische Traditionele Medicijnen (TPM) is beschreven in de Makhzan-al-Adviah, geschreven door MH Aghili Khorasani in 1772 AD (Aghili Khorasani,1771 AD), de meest recente en complete encyclopedie van medicinale materialen in TPM is. Het is een holistische medicijnleer. Het betrekt voedsel, omgeving, bewegen, slapen, emoties en ontgiften bij haar heling. Zij is sterk gericht op het voorkomen van ziekten.
  • De Perso-Arabic traditional medicine (Unani) is een systeem gebaseerd op het oude Griekse systeem en vele andere systemen, zoals het Tibetaanse, Ayurvedische en het Chinese systeem. Het wordt vooral toegepast in de Islamitische wereld. 
  • Het sjamanistische helingssysteem omvat vooral spiritualiteit met een prominente plaats voor het bovenaardse, plantenleer, voeding en het voorkomen van ziekte. Regelmatig droomt een medicijnman over wie er ziet gaat worden, en legt dan 's morgens de juiste kruiden ter voorkoming van de ziekte al bij de hut van die persoon.
  • De Traditionele Tibetaanse Medicijnleer (TTM), Sowa-Rigpa genaamd is holistisch, die volledig inzicht laat zien in het lichaam – alsmede de relatie met de omgeving. Zij is een wetenschap, een kunst en een filosofie vanuit het Boeddhisme. Zij is met name gericht op (on)balans in het lichaam, energie, vloeistoffen en voeding. Ook karma, gedrag en houding spelen een belangrijke rol. 
  • Het Traditionele Japanse Medicijn (TJM) systeem, ook wel 'Kampo' genoemd (Kampo = techniek van oud China), is vrij onbekend, zelf bij Japanners. Het is ontstaan uit het Chinese TCM. Het is strikt gereguleerd door de nationale overheid. Het systeem behandelt het hele lichaam, niet (alleen) de symptomen. E.e.a. is vast gelegd in de Japanese Pharmacopoeia.
  • In de 14e (2018) en laatste versie van de Russische Staats pharmacopoeia treffen we de beschrijving van Russische planten en kruiden voor versterking van het lichaam en de geest. De eerste Russische kosmonauten slikten kruidenpreparaten van adaptogenen i.p.v. medicijnen, om de loodzware omstandigheden in en naar het MIR-ruimtestation aan te kunnen. Ook Russische atleten gebruik(t)en het. 
  • De Traditionele Aboriginals Geneeswijze (Ngangkari) leggen de nadruk op de geest. De geneeswijze van de Ngangkari-genezers bestaat al 60.000 jaar en is recent in een Australisch ziekenhuis geïntroduceerd. Gratis. Zij maken hun eigen medicijnen op basis van natuurlijke ingrediënten. De meest unieke methode van genezing die ze gebruiken is het opnieuw afstemmen van de menselijke geest, naast een rook-ceremonie en planten en kruiden.

¹ India heeft sinds 2023 meer inwoners dan China en is daarmee het grootste land qua bevolkingsaantal. 

Gevolgen van traditionele medicijnsystemen

Wist je dat alle artsen in het Westen tot ± 1900 vrijwel uitsluitend kruiden als medicijnen gebruikten? Na 1910 is dat verandert en dat kun je hier lezen. Wist je dat veel medicijnen gesynthetiseerde (kunstmatig nagemaakte) stoffen bevatten uit planten? 

Vrijwel al deze traditionele medicijnsystemen kennen geen bijwerkingen. Veelal herstellen ze het evenwicht in je lichaam en veroorzaken geen andere ziekten. Vaak zijn ze gepersonifieerd, d.w.z. afgestemd op de persoon zelf. In aard, hoeveelheid en gebruiksduur.

Wetenschappelijk onderzoek naar traditionele systemen

Er is steeds meer wetenschappelijk onderzoek naar oude medicijn systemen. Steeds vaker blijkt dat kruiden bijvoorbeeld even goed of beter werken dan Westerse medicijnen en geen of nauwelijks bijwerkingen hebben. De enorme opkomst van grote aantallen Aziatische universiteiten is daar mede de oorzaak van. Jonge mensen verdiepen zich in hun eigen cultuur en zijn beter en meer gedreven dan Westerlingen in staat om de werking onomstotelijk aan te tonen.  

Ook in het Westen zie je steeds meer de invloed van traditionele systemen in de vorm van supplementen. Maar ook orthomoleculaire geneeskunde, acupunctuur, reiki en vele andere vormen van heling worden langzaam populair. 

In PubMed staan bijna 300.000 artikelen over traditionele systemen en hun toepassingen. In een recent artikel¹, geschreven door een 20-tal wetenschappers, kunnen we lezen: "Dit is het moment om de op pathologie gebaseerde silo's te doorbreken en van het EGO-systeem over te stappen op het ECO-systeem, waarbij wederzijds respect, publieke behoeften en het algemeen belang voorop staan". 

¹ Patwardhan, Bhushan et al., Evidence-based traditional medicine for transforming global health & wellbeing, Indian Journal of Medical Research (2023), DOI: 10.4103/ijmr.ijmr_1574_23

Samenvatting traditionele medicijnen systemen

Vrijwel alle traditionele medische systemen gaan uit van: 

  • aanspreken van het zelfherstellend vermogen van de mens;
  • natuurlijke middelen (kruiden & planten) om te helen; 
  • langdurige en consistente ervaring; ook wel evidence based genoemd;
  • zijn gericht op het voorkomen van ziekte;
  • zijn gericht op het herstellen van (energetisch) evenwicht;
  • zien voedsel als essentieel medicijn;
  • gepersonifieerde medicijnen of behandelingen, dus niet standaard;
  • betrekken andere zaken er bij: geest, omgeving, kosmos, bewegen.

Interessant is ook om te kijken wat ze niet hebben: 

  • enorme rechtszaken omtrent behandeling, schade en criminaliteit;
  • iatrogene ziekten: veroorzaakt door medicijnen en medisch handelen;
  • een lage effectiviteit: veel Westerse medicijnen werken niet;
  • een gemis aan reproduceerbaarheid van het resultaat;
  • een gemis van inzicht in combinaties van medicijnen; in het Westen is dat minimaal ontwikkeld. Andere systemen gaan juist in op gecombineerde en versterkende werking ervan;
  • ze hebben geen nadruk op commercie en zijn vaak gratis of slechts kostendekkend, en kennen meestal geen patenten;
  • ze kennen nauwelijks uitsluitingen, terwijl het Westerse systeem alle andere betiteld als alternatief of complementair en en daarmee secundair of ondergeschikt maakt.
  • Ze worden vaak niet of beperkt vergoed;
  • bijwerkingen hebben ze zelden of nauwelijks.
  • grote hoeveelheden behandel-slachtoffers: zoals met HPV, polio, Covid-19 e.d.

Kortom, het kan heel leerzaam zijn om ons eigen systeem in een ander perspectief te plaatsen. 

Tenslotte over traditionele medicijnen systemen

Je zou kunnen zeggen dat alle traditionele medicijn systemen als uitgangspunt hebben: evenwicht in de mens (lichaam en geest), de aarde (voedsel, omgeving) en de kosmos (spirit). Alleen het Westerse systeem, dat 200 jaar jong is, heeft dat niet. Dat moet toch te denken geven?

Sommige traditionele medicijn systemen worden in Nederland (beperkt) vergoed door diverse verzekeraars. Je zou het eens kunnen proberen, als de meerderheid van de wereldbevolking er baat bij heeft.

Meer informatie over traditionele medicijnen systemen

Website(s):

Boek(en):

  • Healing with Form, Energy, and Light: The Five Elements in Tibetan Shamanism, Tantra, and Dzogchen - Tenzin Wangyal Rinpoche (2002)

  • The Tibetan Yogas of Dream and Sleep: Practices for Awakening - Tenzin Wangyal Rinpoche (2022) 

Artikel(en):

  • Patwardhan, B. et al., Evidence-based traditional medicine for transforming global health & wellbeing, Indian Journal of Medical Research (2023), DOI: 10.4103/ijmr.ijmr_1574_23 Uitstekend en algemeen overzicht van traditionele medicijn systemen.

Video('s):

Laatst bewerkt: 14-5-2024

Ω