Antibiotica

Leestijd: ± 15 minuten

Soms vind je wat je niet zoekt. Toen ik op 28 september 1928 net na zonsopgang wakker werd, was ik zeker niet van plan om een revolutie in de geneeskunde teweeg te brengen door 's werelds eerste antibioticum, of bacteriedoder, te ontdekken. Maar ik denk dat dat precies was wat ik deed - Sir Alexander Fleming (1881-1955)

Het woord antibiotica bestaat uit twee woorden: 'tegen' en 'leven'. Dat zou je al veel moeten zeggen. Dus kijk uit met wat je doet.

Antibiotica kunnen soms levensreddend zijn, zoals bij sepsis. Maar ze hebben ook nare bijwerkingen en werken steeds vaker niet vanwege de opgebouwde resistentie van bacteriën. Dit is een steeds groter en ernstig wordend probleem, waar inmiddels ook de WHO voor heeft gewaarschuwd. Artsen komen er langzaam van terug: ze hebben het teveel en te vaak voorgeschreven. Antibiotica vernielen je darmflora. 

Historie van antibiotica

Alexander Fleming, Howard Florey en Ernst Chain deelden in 1945 de Nobelprijs voor Fysiologie of Geneeskunde voor de ontdekking en ontwikkeling van penicilline in het westen. In zijn Nobel-lezing waarschuwde Fleming voor de mogelijkheid van penicillineresistentie in klinische omstandigheden: "er kan een tijd komen dat iedereen penicilline in de winkel kan kopen. Dan bestaat het gevaar dat de onwetende mens zichzelf gemakkelijk onderdoseert en door zijn microben bloot te stellen aan niet-dodelijke hoeveelheden van het geneesmiddel, ze resistent maakt". Hij kreeg gelijk. 

Vroeger heette antibiotica chemotherapeutica: chemisch (synthetisch) gemaakte stoffen voor therapiën.

We krijgen te veel antibiotica binnen door meerdere bronnen

Realiseer je dat je ook antibiotica binnen kunt krijgen van het eten van plofkip (in de tijd dat zo'n kip leeft moet die zo snel mogelijk groeien tot een volwassen kip van ruim 2 kilo, waardoor de kip binnen 43 dagen na de geboorte in de schappen ligt van de supermarkt) en andere vleessoorten. De dieren krijgen preventief zoveel antibiotica (individuele kippen kun je niet vaccineren als en tienduizend rondlopen), maar ook om sneller te groeien. Het is zoveel, dat je er als consument last van kunt hebben. Diverse ziekenhuizen zijn daarom gestopt met het serveren van plofkip op het menu. Koop daarom minstens 2 sterren beter leven kip en verhit het vlees grondig, maar liever nog bij de echte kippenboer: een natuurlijke kip. Duurder en veel lekkerder en gezonder. En geen dierenleed.

De laatste tien jaar is het antibioticagebruik flink gedaald. Toch was er bij opfok en fok- en vermeerderingsdieren in de legsector vorig jaar (2020) een stijging in het gebruik te zien. Enkele bedrijven blijven het nog hardnekkig gebruiken. Bij veel Noorse kweekvis zit er steeds minder in, terwijl ze vroeger enorm veel antibiotica kregen toegediend.

Ook via ons drinkwater krijgen we soms nog antibiotica binnen. Net als vele andere geneesmiddelen (NTvG, 2013) in te hoge concentraties. Net als via het oppervlaktewater krijgen we ook veel resistente bacteriën (RIVM, 2010) binnen. Je hoeft er zelf niet per se ziek van te worden, maar je kunt het wel doorgeven aan mensen met een zwakke gezondheid. ‘Antibiotica zijn in oppervlaktewateren niet de uitzondering, maar de regel’ (Süddeutsche Zeitung, 16 juni 1998).

De WHO heeft antimicrobiële resistentie vermeld als een van de top 10 bedreigingen voor de volksgezondheid waarmee de mensheid wordt geconfronteerd. Zij riep de wereld antimicrobiële bewustzijnsweek uit voor 18 - 24 november 2021.

Let op: vaak zijn gemeten concentraties laag (maar niet altijd). Echter, het kan wel degelijk schadelijk zijn, door het stapeleffect, als uit meerdere bronnen teveel en langdurig antibiotica geconsumeerd worden.

Wetenschappelijk onderzoek naar antibiotica

Het wetenschappelijk onderzoek naar nieuwe antibiotica staat op een laag pitje volgens enkele top-onderzoekers op dit gebied: "het is niet het moment om de urgentie te laten verslappen om het ontdekken en ontwikkelen van antibacteriële geneesmiddelen te blijven stimuleren." Er zitten er maar enkele nieuwe in de pijplijn.

Butler, dr. Mark S., prof.dr. Ian R. Henderson, prof.dr. Robert J. Capon, prof.dr. Mark A. T. Blaskovich, Antibiotics in the clinical pipeline as of December 2022, Journal of Antibiotics (2023) doi.org/10.1038/s41429-023-00629-8

"Antibioticaresistentie vormt momenteel wereldwijd een groeiende bedreiging voor de gezondheid en is de oorzaak van veel ziekenhuisinfecties met vaak dodelijke afloop", aldus de onderzoekers en de WHO.

Abadi, Amin Talebi Bezmin et al., World Health Organization Report: Current Crisis of Antibiotic Resistance, BioNanoScience (2019)  doi.org/10.1007/s12668-019-00658-4

Uit een onderzoek dat in januari (2022) in The Lancet werd gepubliceerd, bleek dat: "antimicrobiële resistentie de directe oorzaak was van ten minste 1,27 miljoen sterfgevallen wereldwijd in 2019" en er is grote bezorgdheid over het feit dat bacteriën steeds resistenter worden tegen bestaande antibiotica, waarbij onderzoekers worstelen om nieuwe alternatieve geneesmiddelen te vinden.

Er lijkt wat hoop, nu een groep van internationale wetenschappers een nieuwe manier heeft gevonden door bij het traditionele antibioticum iets toe te voegen, dat de resistentie tegengaat. 

Scientists discover new approach to fighting antibiotic resistance by Conrad Duncan, 24 February 2022, Imperial College. Link naar het oorspronkelijke artikel: doi.org/10.7554/eLife.57974

Bijwerkingen van antibiotica

Antibiotica, vooral de in Nederland meest gebruikte, amoxicilline, een breedspectrum antibioticum dat werkt tegen gram-positieve en gram-negatieve bacteriën (dit houdt verband met de soort celwand), remt of doodt vrijwel alle 'slechte', maar ook alle 'goede' bacteriën in je darmen. Er komt veelvuldig diarree voor, misselijkheid en braken. Ook verandert je smaak meestal. De rest van je gezondheid gaat achteruit.

Daarnaast kan te vaak antibiotica resistentie geven: MRSA (Methicilline-resistente Staphylococcus aureus) staat voor methicilline-resistente Staphylococcus aureus. In de volksmond staat het bekend als de 'ziekenhuisbacterie' omdat die vooral in ziekenhuizen uitbraken veroorzaakt. Aan een inwendige besmetting van staphylococcus aureus kun je dan dood gaan, ze is niet meer met antibiotica te bestrijden omdat ze er ongevoelig voor is geworden.

Alternatieven voor antibiotica

Er zijn talloze natuurlijk antibiotica. Die hebben geen of nauwelijks bijwerkingen. Oregano, knoflook, honing, gember, cranberries en aloë vera kunnen je helpen. Maar ook bakzout (natrium bi-carbonaat) is ontsmettend, je kunt je tanden ermee poetsen (en daarna doorslikken) en het zelfs gebruiken als deodorant.

Propolis (bijenlijm) helpt uitstekend bij mondinfectie en ontsteking, wondheling en ontsmetting en nog veel meer.

Ook zijn er homeopatische remedies beschikbaar. Cantharis, nux vomica, lilium, of causticum worden nogal eens gebruikt bij bijv. blaasontsteking door een (klassiek) homeopaat (meestal meeverzekerd in je pakket).

Ook bestaan er bacteriofagen, die steeds een specifieke bacterie 'opeten', dat is geen schieten met hagel (breedspectrum antibiotica) maar met scherp. De behandeling is alleen in het buitenland (Georgie en Polen) te krijgen voor zover ons bekend. Er zijn in principe geen bijwerkingen. Er worden zelfs reizen naar toe georganiseerd.

Pas je dieet aan, zorg goed voor jezelf. Dus geen of weinig suiker(s)  eten (dat is een belangrijke voedingsbodem voor 'slechte' bacteriën) en geen alcohol (in bier en witte wijn zit veel suiker, in alcohol vrij bier nog veel meer!).

Maar wel vezels, een super smoothie, en zo vers mogelijke biologische groeten en fruit. Neem extra liposomale vitamine C (4x1000mg/d verdeeld over de dag). Verwerk natuurlijke antibiotica in je maaltijden. Er zijn ook probiotica: vóór het leven. Kefir is er een van, maar ook vele andere gefermenteerde producten als yoghurt, zuurkool en augurken. 

Met een gezond immuunsysteem, met een gezond  microbioom dat in goede conditie is, is er weinig te vrezen.

N.b. zonder bacteriën is er geen leven mogelijk!

Een voorbeeld: blaasontsteking

Een veel voorkomende en meestal pijnlijke klacht bij vrouwen is blaasontsteking. Behandel die liever niet (steeds) met antibiotica, maar gebruik eerst een zapper (met een blaasontstekingsprogramma). Drink dagelijks cranberrysap en/of suppleer met cranberry supplementen (500 mg/d), waar ook extra D-mannose aan is toegevoegd (1500 mg/d) en solidago (guldenroede, 200 mg/d) in zit. Probeer het maar eens gedurende een week. En, het kan ook vanzelf overgaan!

Tenslotte over antibiotica

Neem alleen antibiotica als het absoluut noodzakelijk is. Gebruik daarna probiotica, vitamine D3 met K en kruid je eten goed. Dat is ook nog lekker en gezond.

Meer informatie over antibiotica:

Website(s):

Boek(en):

  • Alton's Antibiotics and Infectious Disease: The Layman's Guide to Available Antibacterials in Austere Settings - Joseph Alton & Amy Alton (2018). Hoewel het veterinair is, toch erg interessant. Mede geschreven vanuit extreme hiking en overleving.

  • Het einde van de antibiotica: hoe bacterien winnen van een wondermiddel - Rinke van den Brink (2013) Een suggestieve titel, die wel goed het probleem aankaart.

  • Raadgever gezondheid - Natuurlijke antibiotica - Aruna M. Siewert (2015)

Artikel(en):

  • Het gebruik van antibiotica bij landbouwhuisdieren in 2020, SDa - Autoriteit Diergeneesmiddelen: over het antibioticumgebruik in de dierhouderij.

  • Nobelprijswinnaar (2015) en top-hoogleraar Satoshi Ōmura (Kitasato University) is een van 's wereld grootste experts op het gebied van antibiotica. De meeste van zijn artikelen staan in het The Journal of Antibiotics.

Laatst bewerkt: 26-01-2024

Ω