Rouwverwerking

Leestijd: ± 20 minuten

Voor de één is rouwverwerking gemakkelijker dan voor de ander. Het is volstrekt persoonlijk en uniek. Voor sommigen is het heel zwaar en kan het lang duren. Rouwverwerking is een proces dat we niet op school geleerd hebben en waar we meestal of grotendeels alleen onze weg in de praktijk moeten vinden. Daar is op zich niets mis mee, echter als het extreme vormen aanneemt, is hulp soms erg belangrijk. 

Ontstaan van rouw

Rouw kan op vele manieren ontstaan. Door het overlijden van een dierbare, maar ook ook door het verlies van een baan, huisdier, relatie of iemand die dementeert en jou niet meer herkent. Soms verergert de situatie, doordat je omgeving je niet begrijpt (en er zelf niet goed mee om kan gaan - de meesten van ons mijden geestelijke pijn, zeker die van de dood). Iedere situatie is uniek, zowel voor de omstandigheden als de betrokkenen. 

Historie en cultuur van rouw

Veelal zijn opmerkingen en goede bedoelingen van mensen uit je omgeving niet zo hulpvol. Dat komt meestal omdat we erg weinig ervaring hebben met anderen te helpen met rouwverwerking en tevens omdat er toch een soort taboe en soms ook angst omheen hangt. We zijn wars van geestelijke pijn, negativiteit en dergelijke gevoelens.

Als kind leren we dit nergens. En al helemaal niet om om hulp te vragen en open te staan voor hulp, als het echt nodig is. Dat is ook een soort taboe en wordt gezien als zwak. Dus van twee kanten wordt het je niet gemakkelijk gemaakt. Maar zwak bestaat niet! Je bent gewoon mens.

De dood is nog steeds veelal taboe en dat is jammer. Het is immers  een onlosmakelijk deel van het leven: iedereen krijgt er mee te maken. Als je ervoor openstaat, kun je boeken lezen over het proces van sterven of wat er met iemand dan gebeurt. Of een CD hierover beluisteren van Hans Stolp (pastor). Alleen al zijn stem en manier van vertellen kan zeer inspirerend en tevens enorm troostend zijn. Omdat in iedere oude grote geloofstraditie dit proces van overgaan gedetailleerd is beschreven, of je (het) nu zelf gelooft of niet, kan enige kennis ervan je enorm verrijken. En niet alleen in je rouwfase, maar ook en vooral in de rest van je leven.

Er zijn ook vele beschrijvingen van mensen die een bijna dood ervaring (BDE) hebben gehad en 'terug' gekomen zijn na hun hersendood. Behalve dat ze soms ongelooflijk en bijzonder zijn, kunnen ze ook steun geven en de angst voor de dood wegnemen. In sommige culturen wordt de dood zelfs gevierd - je komt weer thuis.

Rouwverwerking

Het is belangrijk om erover te praten, je tijd er voor te nemen, goed voor jezelf te zorgen qua eet- en slaapritme, al of niet ondersteund met adaptogenen. Zorg ook dat je je dierbaarste contacten onderhoudt en ga naar buiten! Bosbaden, bewegen, wandelen, trainen, alles wat je met je lijf kunt doen gaat je helpen. Ook mediteren, huilen en andere energetische 'technieken' helpen je vaak. 

Vooral als er boosheid en onmacht spelen en ze zich 'vast zetten' en je een soort strijd aangaat, dan kan dat je ernstige schade toebrengen. Pas daarvoor op, ook al is het begrijpelijk, maar veelal gaat dat zich tegen je richten en helpt het je niet verder. Activiteiten ondernemen is prima, in welke vorm dan ook, maar pas op met vechten, hoe moeilijk dat soms ook is.

Hoelang het rouwen duurt is niet te voorspellen. Het is ook niet ineens voorbij en het is voor iedereen verschillend. Er is geen andere keuze, dan er doorheen gaan. Ontken het niet, maar laat alles door je heen gaan. Hoe meer je toelaat en ervaart, hoe gemakkelijker je later de draad weer oppakt, al voelt dat vaak niet zo. Uiteindelijk zal er een vorm van acceptatie komen.

Soms is het goed om een ritueel te doen, bijvoorbeeld een brief te schrijven aan de betrokkene (die je later verbrandt of in de kist meegeeft). Je kunt ook een altaar te maken bij overlijden met de bloemen, een foto erbij zetten en een kaars branden. Hoe meer je de pijn omarmt, hoe beter het met je zal gaan uiteindelijk. Mooie muziek kan ook helend zijn. Geef je rouw vooral aandacht en tijd! Het is volkomen natuurlijk!

Iemand anders helpen met rouwverwerking

Iemand die een dierbare verloren heeft, heeft vaak steun vanuit zijn of haar omgeving nodig. Alleen al een luisterend oor kan de rouwende(n) een enorm steun zijn. Luisteren hoe het voelt kan enorm belangrijk zijn: niets onderdrukken of aanraden, alleen een bedding maken voor iemand waarin het verdriet kan stomen. Ook als je niet weet hoe je dat aanpakt of niet durft, kun je dat gewoon zeggen. Maar er zijn voor de ander is vaak heel belangrijk.

Relaties kunnen zwaar onder druk komen te staan, doordat man en vrouw, of de beide partners, de rouw anders verwerken. Probeer elkaar te ondersteunen, door vragen te stellen over de verwerking en te luisteren. Biedt nooit een 'oplossing' aan, want die is er niet. Laat het zijn en ervaar het, deel het, koester het in liefde en meer niet.

Vergeet kinderen niet. Denk niet dat ze iets niet begrijpen. Betrek ze erbij, ook de kleinsten. Vertel hen wat er is gebeurd. Laat hen iets doen (een mooie tekening of brief schrijven en die in de kist doen) of als ze wat ouder zijn een gedichtje voorlezen bij de plechtigheid. Er zijn diverse leuke boekjes waar jij uit kunt voorlezen. En dat is ook weer een deel van jouw verwerking. Betrek ze in principe ook bij de afwikkeling van de nalatenschap, en geef ze ook iets te kiezen, als ze willen, wat ze graag willen bewaren als aandenken. 

In onze hectische maatschappij zijn veel mensen die wat verder afstaan van de situatie, die al heel snel vergeten. Voor de betrokkene(n) kan het nog lang duren. Ook doordat er van alles nog afgehandeld moet worden soms, waar vrijwel zeker dingen fout gaan en nare, klungelige dingen gebeuren, die het er voor de nabestaanden niet gemakkelijker op maken. Bel, ga vooral langs, gewoon zomaar. Vergeet hen niet!

Gevolgen van slechte rouwverwerking

Geen of een slechte rouwverwerking kan tot serieuze problemen leiden, nu of in de toekomst. Soms hebben indrukken in je kinderjaren bij een eerder verlies er voor gezorgd dat het nu veel moeilijker verloopt. Je gewonde kleine kind is nog daar, terwijl je met een nieuw verlies bent geconfronteerd op je huidige leeftijd. Maar doordat het traumatisch verliep, reageer je nu alsof het weer toen is en vanuit je gewonde kind. Dat kan heel naar zijn en is in principe niet nodig. Alleen je moet je daar dan wel bewust van zijn en anders mee om leren gaan.

Naast emotionele gevoelens zoals verdriet, boosheid, onmacht, eenzaamheid, piekeren, hulpeloosheid of ontevredenheid, kan rouw ook voor lichamelijke reacties zorgen. Denk hierbij aan moeheid, hoofdpijn, concentratieproblemen, slaapproblemen en verminderde eetlust. Soms gaan je hormonen flink op hol. Voor hoogsensitieve mensen kan dit nog veel heftiger zijn. Ook daar is hulp voor beschikbaar.

Tenslotte over rouwverwerking

Als je denkt wat steun bij rouwverwerking nodig te hebben, al is het maar om er gewoon eens over te praten, vanuit ervaring, aarzel dan niet om om hulp te vragen. Hulp is misschien niet eens het juiste woord: gewoon er over praten, je uiten, kan al helpen. Gedeelde smart is halve smart is een bekende uitdrukking en berust op ervaring van heel veel mensen... zij is een grote ervaringswaarheid.

Meer informatie over rouwverwerking

Website(s):

Boek(en):

  • Derk Das blijft altijd bij ons, Susan Varley (1984), een mooi boekje voor kleine kinderen om de dood bespreekbaar en verwerkbaar te maken;
  • De zeven stappen naar de lichtwereld, Hans Stolp (2004, CD), een indrukwekkend gesproken relaas over de stappen bij het overgaan;
  • Eindeloos bewustzijn, Pim van Lommel (2007), een dik en semi-wetenschappelijk boek over ervaringen in het hiernamaals door honderden 'teruggekomenen' van een Nederlandse cardioloog;
  • Geleid door het licht, Betty Jean Eadie (1992), een prachtige en persoonlijke ervaring van Betty tijdens haar verblijf aan de 'andere kant', met vele onverwachte antwoorden op waarom-vragen;
  • Verdriet is een werkwoord, Margriet van der Kooi (2013). Rouw, verdriet en troosten vanuit diverse invalshoeken en met vele herkenbare voorbeelden.

  • Vingerafdruk van verdriet, Woorden van bemoediging, een prachtig en praktisch ervaringsboekje van Prof.dr. Manu Keirse (2012).

Artikel(en):

  • Near-death experience in survivors of cardiac arrest: a
    prospective study in the Netherlands, Pim van Lommel, Ruud van Wees, Vincent Meyers, Ingrid Elfferich, THE LANCET • Vol 358 • December 15, 2001.
  • Rouw en verliesverwerking Na de dood van een dierbare, © Fonds Psychische Gezondheid, juli 2011.

Muziek die je hart kan raken:

  • Ave Maria, Dimash Qudaibergen (2021);

  • Ave Maria, Inessa Galante, CD Debut (1995);

  • Heer hoor mijn gebed, Reni & Elisa Krijgsman, CD De vijfde symfonie (2014);

  • In Paradisum, Ben Robbins & Fiona Jessica Wilson (2007);

  • Thank You, onbekend – Jesus Army Songs (2017).

Alles te beluisteren via o.a. YouTube. Lees ook eens de commentaren.

Video(s):

  • youtube.com/watch?v=ooD-YU7be9Q

    Diederik Wolsak (2021) – Verlies is geen verlies wanneer het goed wordt gezien. Een fundamenteel bevrijdende, helende video over verlies verwerking.

Laatst bewerkt: 26-02-2024

Ω