E-nummers

Steeds meer E-nummers worden verboden of verminderd.  Recent wetenschappelijk onderzoek toont steeds vaker de gevaren aan. Fabrikanten verzinnen een list.

Leestijd: ± 20 min. 

E-nummers zijn door de EG goedgekeurde hulpstoffen in ons kant-en-klare eten en drinken dat we in de winkel kopen. Er is veel over geschreven, vaak ongenuanceerd, maar zonder dat we hier een algemeen oordeel willen geven, is het wel duidelijk dat (de combinatie van) vele e-nummers én de hoeveelheden die we ervan binnen krijgen, soms problematisch kunnen zijn op termijn. Ze hebben geen of weinig toegevoegde voedingswaarde, maar worden gebruikt om voedsel te kleuren, of te laten glanzen of langer te kunnen houden e.d.

Door de slechte reputatie ervan, gaan fabrikanten massaal over op namen i.p.v. nummers, gebruiken zijn andere E-stoffen dan normaal om toch het gewenste effect te verkrijgen en zijn de etiketten inmiddels onleesbaar klein gedrukt. 

Historie van E-nummers

In 1963 startte de Codex Alimentarius als onderdeel van de WHO (Wereld Gezondheids Organisatie) om veilige voedingsmiddelen standaarden te ontwikkelen en om de eerlijkheid van de handel in voedselproducten te bevorderen.

Er zijn (2021) ± 400 e-nummers, stoffen die wettelijk aan ons voedsel mogen worden toegevoegd. Ze zijn verdeeld in groepen, zoals kleurstoffen, conserveerstoffen, voedingszuren, antioxidanten, geleermiddelen, emulgatoren, stabilisatoren, verdikkingsmiddelen, smaakversterkers, zuurteregelaars, anti-klontermiddelen, glansmiddelen, rijsmiddelen, anti-schuimmiddelen, meelverbeteraars, zoetstoffen, gemodificeerde zetmelen, kunstmatige smaakstoffen, oplosmiddelen voor aroma's en diverse andere hulpstoffen. Sommigen zijn van natuurlijke oorsprong, anderen zijn synthetisch (kunstmatig gemaakt).

De fabrikant is verplicht de nummers op de verpakking te zetten. De bekende Hema-taart van jaren geleden had er 25 (!) op staan.

Gevolgen van E-nummers

Inmiddels zijn er steeds meer e-stoffen van de lijst verboden. Dat geeft te denken over de oorspronkelijke samenstelling ervan. 

E171 of titanium dioxide wordt toegevoegd aan levensmiddelen om ze een glans of witte kleur te geven. Denk aan bijvoorbeeld kauwgum en glazuur op gebak. De kleurstof zou het risico op darmkanker en leverschade kunnen verhogen. Daarom wordt het vanaf 2022 in alle Europese lidstaten verboden. Dat is merkwaardig: een veiligheidsinformatieblad ervan liet al in 2012 zien dat het toxisch was en vermoedelijk kankerverwekkend. En waarom is het niet direct verboden? Ook bevat het voor ongeveer de helft nano-deeltjes die schadelijk zijn voor onze gezondheid.

E-nummers die in kant-en-klaar voedsel en bijv. in cola's zitten en fosfaten bevatten zijn: anti-oxidanten: E338 t/m E341 en E343; emulgatoren, rijsmiddelen en verdikkingsmiddelen: E442, E450 t/m E452, E 540, E541, E543 t/m 546, E626 t/m E630; gemodificeerd zetmeel: E1410, E1412 t/m E1414, E1442). Als deze te veel geconsumeerd worden, bevorderen zij osteoporose.

E-250 wordt gebruikt om vlees langer te kunnen bewaren. Het remt de groei van de bacterie Clostridium botulinum, die botulisme veroorzaakt. Het verbetert ook de smaak en de kleur van het vlees. Het wordt door je lichaam afgebroken tot de giftige nitrosamines: veel onderzochte en zeer kankerverwekkende stoffen¹. 

In het Material Safety Data Sheet¹ ervan lezen we over nitrosamine:  

  • Giftig bij opname door de mond, aanraking met de huid of bij inademing.
  • Veroorzaakt schade aan organen.
  • BIJ INSLIKKEN: Onmiddellijk een ANTIGIFCENTRUM of arts waarschuwen.

 

E621 t/m E625 zijn MSG glutamaten. Dat zijn synthetische stoffen die je zenuwen stimuleren. Natuurlijke glutamaten zijn aminozuren die heel veel voorkomen in bijna al je eten. Wetenschappelijk onderzoek lijkt aan te tonen dat het betrekkelijk onschuldig is. Maar, doordat het je smaak versterkt, kun je meer gaan eten (een commerciële reden) en het is verslavend, waardoor je obesitas bevordert. Omdat glutamaten de insuline productie in je lichaam opvoeren (bijv. samen met sterke suikervervangers, E-950 t/m E-955) kan diabetes type 2 bevorderd worden. Het wordt ook gebruikt om ratten snel te laten groeien (voor dierproeven) en als kunstmest voor planten.

E-951 of aspartaam is giftig en veroorzaakt kanker. Dat is in ons sub-hoofdstuk te lezen. 

E-952 (de zoetstof natriumcyclamaat) is en zit in Sinaspril (kinderparacetamol) en o.a. in siropen. Het is echter sinds 1969 (en opnieuw bekrachtigd op 16 september 1980) verboden in de U.S.A. wegens het mogelijk veroorzaken van blaaskanker bij ratten. Er is dus geen consensus. Bij twijfel dus niet gebruiken.

Kunstmatige zoetstoffen (o.a. E-950, E-951 (aspartaam), E-952 , E-953, E-954 (Sacharine, natuurlijk), E-955, E-961, E-962, E-965, E-967) kunnen diabetes veroorzaken. Onderzoek, gepubliceerd in het top-tijdschrift Nature (2014)² liet zien dat: "... de consumptie van veelgebruikte NAS-(Non-caloric artificial sweeteners) formules de ontwikkeling van glucose-intolerantie stimuleert door inductie van veranderingen in de samenstelling en functie van de darmmicrobiota", terwijl ze gebruikt worden om de suiker inname en gevolgen ervan te verminderen. 

Er zijn nog diverse andere voorbeelden van E-stoffen, die ruimschoots onderzocht zijn door verschillende belangengroepen, maar waar of grote twijfel over bestaat, of dat het toch schadelijk is voor de mens.

Recent (2023) grootschalig en uniek onderzoek³ toont aan dat: "Deze studie vond positieve associaties tussen het risico op CVD en de inname van vijf individuele emulgatoren en twee groepen emulgatoren van voedingsadditieven die veel gebruikt worden in industriële voedingsmiddelen". 

¹ SAFETY DATA SHEET Nitrosamine 5190-0489 Agilent Technologies Manufacturing GmbH & Co. KG Conforms to Regulation (EC) No. 1907/2006 

P.S. Inmiddels is er nieuwe wetgeving (Verordening (EU) 2023/2108) omtrent deze additieven, per 29 oktober 2023, waarbij voor vleeswaren een overgangstermijn van 24 maanden is bepaald. Maar, nog steeds mag het worden toegevoegd.

² Suez, Jotham et al., Artificial sweeteners induce glucose intolerance by altering the gut microbiota, Nature (2014), DOI:10.1038 /nature13793

³ Sellem, Laurie et al., Food additive emulsifiers and risk of cardiovascular disease in the NutriNet-Santé cohort: prospective cohort study, BMJ (2023), doi: https://doi.org/10.1136/bmj-2023-076058

Rol overheid inzake E-nummers

Uit de EFSA Eurobarometers (2010, 2019) voor voedselveiligheid blijkt dat Nederlanders nog immer sterk vertrouwen hebben in voedselveiligheid dat door de autoriteiten (o.a. overheidsinstanties, huisarts en consumentenorganisaties) gewaarborgd zou moeten zijn. 

Echter, het Voedingscentrum van de Nederlandse overheid (slogan: eerlijk over eten) is oneerlijk over eten: zij stelt dat de E-nummers veilig zijn¹. Terwijl de Europese EFSA inmiddels steeds meer E-nummers verbiedt of limiteert. Voorbeelden zijn: E-105 en E107 (azokleurstof) verboden sinds 1984; E-160f (een Esther van caroteenzuur) verboden sinds 2013; E-170 (Calciumwaterstofcarbonaat) verboden sinds 2004; E-171 (Titaandioxide) is verboden in voedsel vanaf 2022 (echter: het zit nog steeds in medicijnen!); E-128 (azokleurstof) verboden sinds 2013; E-250 (natriumnitriet, vermindert per 29 oktober 2023 met een 24-maands overgangsperiode en als langer verboden in kindervoeding); E-912 (Esthers van montaanzuur om fruit te laten glanzen) sinds 2014 verboden en E-952 (natriumcyclamaat, verboden sinds 1969 in de U.S.A.! En sinds 2004 is de nieuwe Nederlandse norm: 250mg/liter)

¹ “Toch zijn er veel mensen die zich zorgen maken over bepaalde toevoegingen met een E-nummer. Het Voedingscentrum wil deze zorgen wegnemen door eerlijke informatie te geven”, Brochure E-nummers Factsheet Voedingscentrum, Auteurs: Dr. S. Peters en mw. Ir. W.P. van der Vossen-Wijmenga, Voedingscentrum.

Keuring en testen E-nummers

De European Food and Safety Authority (EFSA) gaat sinds haar oprichting in 2002 over onze voedselveiligheid. Dit is geen eenvoudige taak natuurlijk. Als je ze opzoekt op internet zie je dit: EFSA | Trusted science for safe food. Gelet op de voorgaande voorbeelden, kun je bij trusted toch een (groot) vraagteken zetten.

De gevolgen van sommige E-nummers kunnen wel degelijk kwalijk zijn, doordat er niet of onvoldoende getest wordt op combinaties, het stapeleffect, de metabolisatie (sommige restproducten hopen zich op in het lichaam en/of reageren met lichaamsstoffen en de duur van de blootstelling (veel stoffen blijken pas na jarenlang gebruik slecht voor ons) en hoeveel er mogelijk (vooral door kinderen) van geconsumeerd wordt. Dit laatste is alarmerend als je ziet hoeveel frisdrank, energiedrankjes en chips kinderen in de praktijk eten. Een advies op een overheidswebsite om minder frisdrank te drinken is natuurlijk onzinnig.

Tenslotte over E-nummers

Vermijd of minimaliseer de inname van e-nummers toch zoveel als mogelijk. Bereid zelf je eten en het liefst natuurlijk van verse en ecologische ingrediënten. Let op je opgroeiende kinderen, die vaak veel te veel producten met e-stoffen consumeren.

Meer informatie over E-stoffen

App(s):

  • enummers-app.nl - handige app die je altijd bij je hebt als je winkelt.
  • e-nummer-vrij-app.nl - handige app met E-nummer vrije voedingsmiddelen.

Boek(en):

  • Fat, Stressed, and Sick: MSG, Processed Food, and America's Health Crisis - Katherine Reid, Ph.D. en Barbara Price, Ph.D. (2023). Het boek beschrijft het onderzoek dat glutamaat uit de voeding in verband brengt met een reeks ontstekingsziekten: obesitas, diabetes, autisme, verslaving, depressie en kanker.

  • Wat zit er in uw eten? - Corinne Couget (2007) Klein, kort en duidelijk boekje over E-stoffen en hun gevaren.

Video('s):

Laatst bewerkt: 18-01-2024

Ω