Promethazine - een anti-histamine als slaapmiddel

Leestijd: ±15 minuten

Promethazine is een antihistaminicum dat diverse toepassingen kent. Van het onderdrukken van allergieën zoals een loopneus, benauwdheid, hooikoorts, een anafylactische aanval of huiduitslag. Maar het wordt ook off label gebruikt voor kalmering en slaapstoornis behandeling, omdat een belangrijke bijwerking slaperigheid is.

Historie van promethazine

Daniel Bovet (1907-1992) leidde de zoektocht naar antihistaminica (middelen die allergische reacties onderdrukken). Hij werkte eerst in het therapeutisch chemisch laboratorium van het Pasteur Instituut in Parijs en werd sterk beïnvloed door de ideeën van Claude Bernard en Louis Pasteur. Hij en zijn onderzoekstudente Marianne Staub introduceerden het eerste antihistaminicum in 1937, ontwikkeld door de structuur te wijzigen van geneesmiddelen waarvan bekend was dat ze bekende overbrengers - acetylcholine en adrenaline - zoals atropine blokkeerden. In 1957 kreeg hij de Nobelprijs voor zijn werk aan de ontwikkeling van medicijnen die 'de effecten blokkeren van bepaalde stoffen die in het lichaam voorkomen, vooral in de bloedvaten en skeletspieren'.

De synthese van promethazine werd voor het eerst beschreven in 1944 door Dr. Henry Gilman en David Stanley. De antihistamine-eigenschappen van promethazine (fenergan) werden in 1946 in Frankrijk ontdekt door Halpern, die aan het Franse nationale centrum voor wetenschappelijk onderzoek in Parijs werkte.

Gevolgen van gebruik van promethazine

Vroeger werd promethazine ook gebruikt tegen nervositeit en agitatie, als antipsychoticum en zelfs als kalmeermiddel of slaapmiddel. Het zit ook vaak in anti-hoestmiddelen. De halfwaardetijd ligt rond de 8-15 uur en je mag er beslist niet mee autorijden: het werkt erg versuffend.

De meeste bijwerkingen zijn mild en/of niet ernstig. Soms kan narcolepsie (afwisselende perioden van grote slaapaandrang afgewisseld met niet slapen). Ook extrapiramidale symptomen (veroorzaakt door dopamine blokkering) kunnen optreden: trillende handen, moeilijk bewegen en andere rare spier fenomenen.

Eén bijwerking kan levensbedreigend zijn: het anticholinerg syndroom, dat zich kenmerkt door hallucinaties, verminderde visus (gezichtsscherpte) , coma en insulten. E.e.a. is vaak dosis afhankelijk. Kinderen mogen het nooit gebruiken. Raadpleeg altijd een arts.

Natuurlijke antihistaminen

Er zijn ook natuurlijke antihistaminica, zoals:

vitamine C - in hoge dosering (min. 6x 1000mg/d, liposomaal);
calcium - een kalksupplement kan hier helpen;
citroenmelisse - ook anti-stress-, anti-angst en anti-slapeloosheid.

Deze natuurlijke middelen hebben eigenlijk geen of nauwelijks bijwerkingen en zijn volkomen veilig.

Tenslotte over promethazine

Promethazine kan je leven redden bij een zware anafylactische aanval, zoals na een bijensteek als je er overgevoelig voor bent. Het kan je ook helpen weer te slapen. Gebruik ook dit niet te lang (max. een maand).

Meer informatie over promethazine

Artikel(en):

Histamine in psychiatry: promethazine as a sedative anticholinergic - John Cookson, British Journal of Psychological Advances (2019)
PROMETHAZINE 25 MG TEVA omhulde tabletten - bijsluiter 24 november 2020
Samenvatting van promethazine - apotheek.nl (10 jan 2023)

Laatst bewerkt: 20-01-2024

Ω