Oordelen en veroordelen

Leestijd: ±15 minuten

We oordelen en veroordelen continu en elke dag opnieuw. We zijn ons er vaak niet van bewust, het is een automatisme. We doen het naar anderen, maar, ook en vooral naar ons zelf. Dat laatste heeft hele grote consequenties en we zijn onszelf er zelden van bewust.

Oordelen houdt in dat je denkt te weten wat goed en fout is. Echter, je (ver)oordeelt niet op basis van waarheid, maar op basis van wat jij geleerd hebt dat goed en fout is. Je (ver)oordeelt op basis van een aangeleerde overtuiging, we noemen dat een paradigma, en het grappige is dat dat voor iedereen verschillend is. Altijd. Je kent ook nooit alle omstandigheden, dan zou je het wel uit je hoofd laten.

Het is een hardnekkige gewoonte, waardoor vele relaties misgaan en ontsporen. Ook de relatie met jezelf. Het bijzondere is, dat je oordeel, als je naar de ander wijst, altijd bij jou terugkomt. Die wijzende vingernaad de ander, betekent dat er drie andere vingers naar jezelf wijzen.

Je oordeel zegt vrijwel altijd iets over jezelf: omdat je in de ander iets van jouzelf herkent, het zit dus ook in jou, heb je niet door dat je het eigenlijk over jezelf hebt.

Gevolgen van oordelen en veroordelen

Oordelen en veroordelen gaat niet zonder consequenties. Elk oordeel heeft zijn nadeel, nl. dat je er zelf last van krijgt. Je bevestigt ermee dat je zelf eigenlijk iets ziet, dat in jou zit. Bovendien krijg je het na verloop van tijd terug op je bord. De kans is groot dat er een tegen-reactie komt.

Oordelen creëert ook afstand: het impliceert jij bent beter dan de ander. Zo zul je nooit iets kunnen oplossen. Het is ook éénzijdig: er is geen dialoog. Je verifieert geen feiten. Je doet maar wat. Je wilt zelf toch ook niet zomaar veroordeelt worden? En de ander krijgt geen kans om zijn deel te laten zien. Dat leidt altijd tot verwijdering. Het is ego-gedrag.

Een voorbeeld van wijs oordelen staat in de bijbel. Koning Salomon vraagt wie de moeder van een kind is. Beide vrouwen antwoorden: "ik". Als hij dan beslist het kind in tweeën te delen, schreeuwt de echte moeder: "nee, geef het maar aan haar".

Door veel te oordelen, kun je bij de ander een gevoel creëren, dat deze persoon niets waard is en niets goed kan doen. De persoon kan er depressief door worden, en zelfs een burn out krijgen. Iedereen verliest daarbij iets, jij ook. Ken je een voorbeeld?

Tenslotte, heel veel mensen oordelen negatief over zichzelf en zijn zich daar onbewust van. "Ik ben toch niet goed genoeg" is een absolute killer. Dat leidt steevast tot (relatie) problemen. Zelfveroordeling is iets dat we meestal door onze ouders aangeleerd hebben en het kan zelfs een destructief familiepatroon zijn. Het is een specialistisch onderwerp.

Waarheid van oordelen en veroordelen

Iedereen kent de kinderlijke uitdrukking "Wat je zegt ben jezelf". Echter, deze uitdrukking is veel meer dan dat, het is een bijna Goddelijke waarheid: alles wat iemand zegt over een ander, zegt die ander met zijn oordelen en veroordelingen meestal over zichzelf!

Ook is oordelen over de persoon vaak niet de oplossing en ook niet wat je bedoelt. Je veroordeelt het gedrag van iemand, maar niet de persoon. Als je kind iets naars doet, kun je soms het gedrag veroordelen, maar niet je kind. En het is dan toch beter, om te begrijpen waarom je kind dat doet. Het is zelfs zo, dat als kinderen grenzen zoeken, het voor hen heel fijn is, om het waarom te vertellen: dan kun je beiden leren.

Oordelen en veroordelen stoppen

Je ervan bewust worden is stap 1, daarna kun je het (h)erkennen bij jezelf (stap 2) en er iets aan doen (stap 3).

Een schitterend, maar voor sommigen emotioneel en stevig boek is geschreven door Paul Young en heet De uitnodiging (In het Engels heet het The Shack) Daarin wordt een vader van een vermoorde dochter uitgenodigd door God, om eens langs te komen in een schuur in het bos. Jesus en de heilige geest zijn er ook. De geestelijk gewonde vader mag op een gegeven moment op de troon zitten en oordelen over de ander: de rest moet je zelf maar lezen. Het effect is overweldigend.

Wat dan?

Je kunt ook of zelfs beter vragen stellen. Dan ga je in de meta- communicatie. Dan probeer je te begrijpen waarom de ander iets doet. Dan leer je iets en de ander krijgt de kans iets te verduidelijken. Helaas doen de meeste mensen dat zelden, waardoor problemen ontstaan door opgestapelde oordelen en er zelfs een breuk kan ontstaan.

Heel belangrijk hierbij is te vragen vanuit de ik-vorm. Dus niet: jij ..., maar ik wil begrijpen waarom jij dat doet. Wil je me dat vertellen? De ander kan zich dan gezien voelen en dat zijn mening er toe doet. Dat kan een veel betere sfeer geven, waardoor mens nader tot elkaar kunnen komen.

Bedenkt dat er vrijwel altijd goede redenen kunnen zijn, waarom iemand iets doet. Dat zou je zelf toch ook willen?

Meestal leidt begrip tot compassie en zachtheid.

Tenslotte over oordelen

We doen het allemaal, oordelen en veroordelen, continu en vaak onbewust. Het is beter om het minder of helemaal niet te doen. Dan verandert ook je perspectief op het leven, zie je meer en ben je rustiger. En als je het toch doet, wees je dan bewust van de impact, voor jezelf en voor de ander.

Meer informatie over oordelen en veroordelen

Boeken:

De uitnodiging – W. Paul Young (2012) Briljant geschreven boek over o.a. oordelen en veroordelen door een Canadese dominee. Het boek is een beleving en geschenk voor het leven.
Oordeel Zacht Van tunnelvisie naar wijsheid, door Anne-Barbera Lemmens (2021) Oordelen hoort bij het mens-zijn. Je kunt niet niet oordelen. Oordelen stuurt ons denken, voelen en doen, waardoor we het grootste deel van onze tijd onbewust leven vanuit een tunnelvisie
Oordelen: Het leven van de geest - Hannah Arendt (2016) In dit boek beschouwt Hannah Arendt oordelen als een belangrijke activiteit waarin mensen met elkaar hun bekommernis om de gemeenschappelijke wereld delen (het is eigenlijk een verzameling teksten, ze overleed net voordat ze aan dit 3e deel over het leven van Het leven van de geest zou beginnen. De voorgaande delen zijn Denken en Willen.

Laatst bewerkt: 12-01-2024

Ω