Gezondheid van ouderen

Leestijd: ± 25 minuten

We willen hier speciaal aandacht geven aan ouderen, omdat deze groep flinke uitdagingen heeft en enorm kwetsbaar is: een wat zwakker lichaam, met vaak multimorbiditeit (meerdere chronische aandoeningen tegelijkertijd aanwezig), minder eten en drinken, minder zien en horen, minder bewegen, vaker ziek zijn, regelmatig (veel) pijn hebben en meestal langdurig en veel medicijngebruik en soms ook nog gehandicapt zijn. Ga daar maar aanstaan!

Ook het steeds minder kúnnen is een forse psychische belasting voor hen. En voor het grootste deel van de groep speelt vooral de eenzaamheid. De laatste is door de corona crisis enorm toegenomen. Minder contact, wegvallende vrienden en familie, genegeerd worden of als kind behandeld worden. Bij elkaar genomen levert dit meestal een situatie op, waar de oudere heel veel moeite mee heeft.

Wat kun je doen, zowel als oudere zelf of als je mantelzorger bent, arts of verplegende? Heel veel en het is niet eens zo moeilijk.

Het aantal ouderen neemt fors toe. De overheid weet dat. Er zijn vele studies over. Dan moet je voor die groep meer budget alloceren. En niet nog verder bezuinigen op ziekenhuisbedden, thuiszorg en gezondheidszorg voor hen.

Verbinding maken met ouderen

Echte verbinding, met tijd en aandacht, is het allerbelangrijkste voor deze groep. Gehoord en gezien woorden, maar dan in hún woorden, blikken en gevoel. Even samen een kopje koffie drinken. Even doen wat de oudere vraagt, zonder daar een oordeel over te hebben, gewoon uit respect of liefde. Dit is het meest belangrijke wat je voor hen kunt doen. Maar er is meer.

Bewegen voor ouderen

Onderzoek laat zien dat vrijwel alle ouderen amper meer bewegen met enige inspanning. En dat is enorm belangrijk, het helpt dementie te voorkomen. Simpele oefeningen laten het bloed weer een beetje stromen en klieren worden actiever. Neem ze mee naar buiten. Een dagje uit. Buitenlucht. Zon op hun huid. Een ergotherapeut of fysiotherapeut kan daarbij helpen. Veel ouderen hebben last van een (winter)depressie, dus liefde en aandacht, buitenlucht, afleiding en supplementen kunnen hen helpen de winter door te komen.

Vitaminen, mineralen en enzymen voor ouderen

Ouderen krijgen door minder eten en vaak eenzijdig eten (o.a. diepvries kant-en-klaar maaltijden), veel te weinig vitaminen, mineralen en enzymen binnen. Ondervoeding is een veelvoorkomend probleem bij ouderen. Terwijl hun lichaam behoefte heeft aan goede, rijke voeding. Grote tekorten, die uit vele onderzoeken blijken, zijn: vitamine B12, D3 en enzymen. Elementen als silicium en selenium (helpt alzheimer voorkomen, je spieren sterker maken en versterkt het immuunsysteem) ontbreken vaak. Het kan allemaal eenvoudig getest en aangevuld worden. Maar ook vitamine C, magnesium en kalk zijn belangrijk. Voldoende antioxidanten (o.a. tegen de artrose, waar veel ouderen last van hebben) idem.

Het drinken van bijvoorbeeld smoothies kan helpen, om meer vocht, vitaminen, mineralen en enzymen binnen te krijgen. Een groene smoothie met spinazie, kruiden (curcum, kaneel, gember), banaan, kefir, zeoliet e.d. helpt hen weer wat op te bouwen en op te nemen.

Goed gevoed ouder worden, gepubliceerd op: 01-05-2023

Medicatie van ouderen

Het gemak waarmee vele medicijnen voor allerlei symptomen worden voorgeschreven en nooit meer afgebouwd worden, leidt tot vervelende of zelfs ernstige effecten. Zeker bij ouderen. De vele antibiotica voor kwalen en kwaaltjes slopen de darmflora van ouderen. Ouderen die juist alles op alles moeten zetten om nog goede stoffen op te kunnen nemen en uiterst kwetsbaar zijn voor ziekteverwekkers.

Bijwerkingen als duizeligheid vergroten het valrisico, wat voor deze groep zeer ernstige tot dodelijke gevolgen kan hebben. Veel ouderen hebben een verminderde nierwerking door de vele medicijnen die ze gebruiken. Veel medicijnen beperken de opname van nutriënten in het maag-darm kanaal. Maagbeschermers zorgen ervoor dat hun immuunsysteem verder verzwakt. Etc etc.

Help hen medicatie af te bouwen als het ook maar even kan in overleg met de huisarts of een specialist. De meeste medicijnen werken matig bij ouderen en zijn ook niet getest op hun leeftijdsgroep. De bijwerkingen zijn soms fors. Ze komen vaak in een vicieuze cirkel terecht, met steeds langer wordende baxterrollen.

Pijn bij ouderen

Veel ouderen hebben (forse) pijn en leven ermee. Maar ze worden er ook depressief van. Traditionele medicatie helpt niet altijd en vermindert sommige lichaamsfuncties. Er zijn heel goede resultaten bereikt met PEA en Cannabis, de laatste neemt snel aan populariteit toe. Probeer het eens. In overleg met steeds meer huisartsen wordt medicinale cannabis voorgeschreven. Vele ouderen zijn daarmee geholpen, en zonder bijwerkingen.  Daarbij komt, dat cannabis vele andere functies in het lichaam positief ondersteunt.

Inadequate zorg voor ouderen

Ongeveer de helft van de ouderen krijgt inadequate zorg¹. Dat is nogal wat. En dan: de zorg voor ouderen is vaak niet afgestemd op elkaar, de regie ontbreekt, helpenden werken (soms door regels noodgedwongen) langs elkaar heen, komen te laat of de oudere krijgt onvoldoende hulp om de dag redelijk door te komen. Hulp bij plassen en ontlasting, verschonen en douchen met wildvreemden is vaak mensonterend voor hen. In Nederland zijn ruim 300.000 thuiswonende kwetsbare ouderen met een matige tot slechte mondgezondheid². Dat kan toch anders?

"Soms is er helemaal geen zorg beschikbaar. De druk op de mantelzorgers is te groot en de situatie van zelfstandig wonende ouderen wordt steeds schrijnender", blijkt uit de uitzending 'Geen plek voor ouderen' van Zembla (2020).

¹ Waarom kunnen ouderen nergens meer terecht voor zorg, Zembla, 14-02-2020.

² Mondzorg voor thuiswonende kwetsbare ouderen, Nivel, 2021

Mishandeling van ouderen

Ouderenmishandeling komt veel voor, ten minste bij 1 op de 20 ouderen, volgens het Trimbos Instituut (2009). Dat kan fysiek zijn, psychisch, of door opzettelijke nalatigheid (niet verschonen, geen goed eten of drinken geven, negeren). De horror beelden hebben we kunnen zien op de Nederlandse tv van voorbeelden van zorgboerderijen. 

Deel 2 Undercover in Nederland, over de Groningse ‘horror’-zorgboerderij Aurora Borealis‘ maakt weer veel indruk: ‘Gehandicapten zijn óók mensen’, Metro, 24 april 2023.

Factsheet Ouderenmishandeling, Trimbos Instituut (2009)

Falende rol van de overheid bij zorg voor kwetsbare ouderen 

"Het Nationaal Programma voor Ouderenzorg (2008 - 2016) heeft  niet gebracht wat we allemaal wilden".

Robbens, Robbert, Gezondheid en Welzijn van kwetsbare ouderen. Op weg naar interventies die er werkelijk toe doen!, lectorale rede, Inholland University, Amsterdam, the Netherlands, 2017.

 

Op 11 februari 2015 lanceerde Staatssecretaris Van Rijn zijn plan ‘Waardigheid en Trots. Liefdevolle zorg voor onze ouderen’. Weer een initiatief, met een prachtige titel. 

Sinds 2022 is het Programma Wonen, Ondersteuning en Zorg voor Ouderen (WOZO) gestart. De kenmerken zijn, dat:

  • ouderen zoveel mogelijk zelf blijven doen en regelen;
  • ouderen zo lang mogelijk zorg en ondersteuning aan huis krijgen;
  • de zorg digitaal is als dat kan (bijv. door beeldbellen).

En dat met een sterk bezuinigende overheid. Ouderen die echt hulp nodig hebben, want de meeste zijn niet zelfredzaam, ook al is dat een uitgangspunt van het programma, zijn de dupe. En hulp kan zeker niet digitaal - het zijn geen robots. Gezondheid komt niet in het programma voor. 

In een gezamenlijke reactie vanuit de beroepsgroepen V&VN, LHV en Verenso is te lezen: "het [WOZO] mist de urgentie om voor kwetsbare mensen aan het einde van het leven goede zorg en ondersteuning te bieden".

Gezamenlijke reactie op WOZO vanuit de beroepsgroepen V&VN, LHV en Verenso (2022).

Stapels dikke, peperdure en omvangrijke onderzoeken, zoals door de WRR, de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid, onderzoeken allemaal open deuren. Maar de bezuinigingen gaan gewoon door. Het is meer dan triest.

Houdbare ouderenzorg vereist langetermijnvisie en maatschappelijk draagvlak, Nieuwsbericht | 08-02-2021 | 00:01

WRR Working Paper Houdbare ouderenzorg – Lessen en ervaringen uit andere landen (08-02-2021)

Iets over de wet en regelgeving voor ouderen

De Wet zorg en dwang (Wzd) geldt sinds 1 januari 2020 en regelt vooral je rechten bij onvrijwillige zorg of onvrijwillige opname van mensen met een verstandelijke beperking en mensen met een psychogeriatrische aandoening. Tegelijkertijd verzwaart het de dossiervorming, die al buitenproportioneel is, voor hulpverleners. De meestal flinke stapels dagbestedingsverslagen, declaraties, medicatieverslagen en zorgplannen, worden zelden tot nooit gelezen – ze worden alleen maar goed- of afgekeurd, maar hebben in de praktijk geen betekenis. Hoe begrijpelijk het ook is, deze regelgeving en haar administratieve last voor de zorgverleners (verplegers, verzorgenden, artsen, mantelzorgers) staat de steeds verder uitgeholde zorg zeer in de weg.

De westerse samenleving werkt op de rand van letter van de wet. Mensen in het Westen hebben een aanzienlijke vaardigheid verworven in het manipuleren van wetten. Elk conflict wordt opgelost volgens de letter van de wet en dit wordt beschouwd als de ultieme oplossing. Als je vanuit juridisch oogpunt gelijk hebt, is er niets meer nodig. De letter van de wet is te koud en te formeel om een heilzame invloed te hebben op de samenleving. Wanneer het weefsel van het leven geweven is van legalistische relaties, is er een atmosfeer van morele middelmatigheid, die de nobelste impulsen van de mens verlamt. En het zal eenvoudigweg onmogelijk zijn om de beproevingen van deze bedreigende eeuw te doorstaan met alleen de steun van een legalistische structuur. Alexander Solzhenitsyn (1918 – 2008) Nobelprijs winnaar voor de literatuur, 1970.

The Exhausted West, Alexander Solzhenitsyn, Harvard Magazine, JULY·AUGUST 1978.

Tenslotte over de zorg voor ouderen

Je kunt een groot verschil maken! Dat zou je toch ook willen als je zelf oud bent? Help hen, met aandacht en liefde, in hun moeilijke periode. Zij hebben jou of iemand anders ook ooit geholpen als vader of moeder, als buurvrouw of verplegende. Als mens. Gun hen een menswaardig bestaan.

Het is noodzakelijk vitaminen, mineralen en enzymen aan te vullen, om te bewegen (hoe beperkt dan ook - desnoods passieve fysiotherapie) en hun levensomstandigheden te verbeteren. Dat wil jij toch later ook?

Er is en wordt enorm veel onderzoek naar ouderen in Nederland. Dat kost veel geld. Echter, onze overheid bezuinigt in hoog tempo op de zorg en maakt het zeer complex om hulp te krijgen. Dat is in en in triest.

Nederland zorgt slecht voor z’n ouderen, Zorgvisie, 28 APR 2015.

Meer informatie over gezondheid van ouderen 

Website(s): 

  • iph.nl (Institute for Positive Health, Nederlandse organisatie). Positieve Gezondheid kiest een andere invalshoek. Het accent ligt niet op ziekte. Maar op mensen zelf, op hun veerkracht en op wat hun leven betekenisvol maakt.
  • gero.usc.edu (Longevity Institute, V.S.)
  • mijnpositievegezondheid.nl (site van iPhone.nl om je eigen 'spinnenweb' qua gezondheid te meten)
  • ncz.nl (Netwerk Client-en-Raad Zorg) Medezeggenschap voor en door cliënten in de zorg
  • nvkg.nl (Nederlandse Vereniging voor Klinische Geriatrie)

Boek(en):

  • Ach, moedertje - Hugo Borst (2017) Onthullend, liefdevol en schokkend boek over praktijken in verpleegtehuizen door de bekende sportjournalist.

  • De blue zones-methode: Op 5 plekken op aarde wordt men veel ouder dan wij: Eet en leef zoals deze mensen en wordt oud, gelukkig en gezond - Dan Buettner (2015) Dan heeft vele boeken geschreven, over eten, verbinding (saamhorigheid), bewegen en blij oud(er) worden.

  • Het langlevendieet - prof.dr. Valter D. Longo (2019) 'Inspirerend verslag van een persoonlijke en wetenschappelijke zoektocht naar de effecten van voeding op veroudering en gezondheid. Fascinerend. Een must read.’ — Hanno Pijl, internist en hoogleraar diabetologie aan het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC)

Laatst bewerkt: 20-01-2024

Ω