Emotionele verwaarlozing

Leestijd: ± 15 minuten

Het wordt veel over het hoofd gezien, het is immers niet iets dat gedaan werd, maar juist ontbrak. Er worden soms diepe wonden gemaakt, die het kind of de volwassene zelf vrijwel niet herkent. En, ook weer doorgeeft aan zijn kinderen. Deze vorm van verwaarlozing is een vaak over het hoofd gezien fenomeen, omdat het meestal stil en onzichtbaar gebeurt.

Emotionele verwaarlozing in de kindertijd gebeurt wanneer je ouders je emoties en emotionele behoeften flink verwaarlozen. Dat betekent dat ze niet opmerken wat je voelt, niet naar je gevoelens vragen, geen contact met je maken op emotioneel niveau of je gevoelens niet genoeg bevestigen.

Emotionele verwaarlozing wordt in het algemeen niet herkend door de persoon zelf, totdat de symptomen ervan verschijnen in de volwassenheid. Perfectionistische ouders zijn geneigd te geloven dat hun kinderen altijd meer, anders of beter kunnen. Dit zijn ouders die steeds kritiek en correctie aangeven in plaats van begeleiding.

Van een ouder die onrealistisch hoge verwachtingen heeft of niet aandachtig luistert, tot het ontkrachten of ontkennen van emotionele ervaringen van het kind. Waardoor het aan zichzelf begint te twijfelen. Wanneer een ouder niet emotioneel is afgestemd op een kind, maar verder wel de lichamelijke behoeften vervult, leert een kind niet de eigen emoties te begrijpen en serieus te nemen. Dat is mishandeling. 

Emotionele verwaarlozing komt ook voor in een volwassen relatie. Je partner kan zich bijvoorbeeld niet afstemmen op jouw gevoelens, ook al geef je die wel aan. Of je partner ontkent je gevoelens en doet je verzanden in eindeloze wellis/nietes discussies. Dit leidt op den duur tot vereenzaming binnen de relatie en mogelijk tot een breuk.

Historie van emotionele verwaarlozing

Zeer ernstige voorbeelden van emotionele verwaarlozing kwamen in de tijd van het aftreden van Ceausescu (1989) in Roemenië naar buiten. Beelden van zo'n 170.000 totaal ontredderde kinderen in staatsweeshuizen schokten een ieder.  

Tegenwoordig is er het beeld van een op de telefoon kijkende ouder, met kinderen die om aandacht vragen, maar dat niet krijgen: de ouder is emotioneel niet beschikbaar. Het kind loopt mogelijk schade op.

Onderzoekers beginnen nu te begrijpen waarop vroegtijdige emotionele ontbering de hersenen en het gedrag van een persoon veranderen - en of en hoe die schade ongedaan kan worden gemaakt.

Gevolgen van emotionele verwaarlozing

De gevolgen van emotionele verwaarlozing kunnen vrij ernstig zijn en komen op wat latere leeftijd vaak tot uiting, vooral in relaties. Die lopen dan vaak stuk. Emotionele intimiteit lukt dan niet, de ander wordt niet 'gevoeld' of men schaamt zich ergens Vooren verkies de boel de boel te laten en het probleem niet op te lossen. 

Emotionele verwaarlozing in de praktijk

Je hoeft niet in een perfect gezin op te groeien om emotioneel gelukkig en gezond te zijn, maar je gezin moet wel "goed genoeg" zijn. In 1953 introduceerde de wereldberoemde D.W. Winnicott voor het eerst het concept van de "goed genoeg moeder" in een baanbrekend boek genaamd Playing and Reality. Uit onderzoek (Susan Woodhouse,  2019) bleek dat een ouder het maar ±50 procent van de tijd goed hoeft te doen om een "goed genoeg" ouder te zijn.

Te autoritaire ouders, te tolerante ouders, perfectionistische ouders of afwezige ouders, zijn typische ouderpatronen die kunnen leiden tot emotionele verwaarlozing. Geef je voldoende aandacht aan de emotionele behoefte van je kind? Als het kind verdriet heeft, zeg je dan niet: 'niet huilen' of 'stel je niet aan'? Of ga je er dieper op in, om het daadwerkelijk te begrijpen en het kind te ondersteunen?

Emotioneel verwaarloosde kinderen negeren vaak hun eigen persoonlijkheid en wensen steeds maar weer hun ouders te behagen. Ze voelen zich vaak niet goed genoeg en schamen zich regelmatig voor wie ze zijn of wat ze doen. Het komt erg veel voor. 

Helen van emotionele verwaarlozing

Moed om je emoties te herkennen, te doorvoelen (door bijv. jezelf toe te staan flink te huilen) en je emoties te accepteren. Daar begint het vaak mee. Emoties zijn de wegwijzers tijdens je helingsproces. Met goede begeleiding van een psychotherapeut, is de kans op heling realistisch.

Tenslotte over emotionele verwaarlozing 

Emotionele verwaarlozing is letterlijk een ongeziene aandoening, met soms verstrekkende gevolgen. Ouders met psychologische aandoeningen, zoals asperger, psychopathie, narcisme of borderline kunnen van nature gemakkelijk niet emotioneel beschikbaar zijn voor hun kinderen. Maar ook anderen, zoals druk bezette tweeverdieners, lopen in deze val. Vooral door het ontbreken van empathie en verbinding met hun kind. Vaak hebben die ouders dat zelf ook niet geleerd. 

 

Meer informatie over emotionele verwaarlozing

Website(s):

Boek(en):

  • Ongekende gevoelens: Over emotionele bagage en de invloed daarvan op (volwassen) kinderen - Dr. Jonice Webb (2020) heeft er een zelfhulp boek geschreven.

  • Ongezien opgegroeid - Lindsay Gibson (2020) Over ouders die emotioneel onvolwassen zijn of niet beschikbaar waren en wat dat met kinderen doet.

  • Playing and Reality - D.W. Winniecott (1971). Winnicott laat de lezer zien hoe, door het aandachtig koesteren van creativiteit vanaf de eerste jaren, elk individu de kans krijgt om te genieten van een rijk en lonend cultureel leven.

  • Romania's Abandoned Children: Deprivation, Brain Development, and the Struggle for Recovery - Charles A. Nelson, at Harvard Medical School and Children's Hospital Boston, and Nathan A. Fox & Charles H. Zeanah (2014)

Artikel(en):

  • Johnson, Anna E., Jacqueline Bruce, Amanda R. Tarullo, Prof.dr. Megan R. Gunnar, Growth Delay as an Index of Allostatic Load in Young Children: Predictions to Disinhibited Social Approach and Diurnal Cortisol Activity, Development and Psychopathology, August ; 23(3): 859–871. doi:10.1017/S0954579411000356.

  • Woodhouse, Susan S., et al., Secure Base Provision: A New Approach to Examining Links Between Maternal Caregiving and Infant Attachment, Child Development, 2020, doi: 10.1111/cdev.13224.

Laatst bewerkt: 22-01-2024

Ω