Piekeren of rust & ruimte in je hoofd?

Leestijd: ± 20 minuten.

Volgens Prof. Dr. René Diekstra (psycholoog) werken gebeurtenissen, gedachten, gevoel en gedrag als volgt samen, nl. van links naar rechts:

Gebeurtenis (G1) + Gedachte (G2) => Gevoel (G3) + Gedrag (G4)

Een voorbeeld ter verduidelijking:

Piet: G1: Jan slaat Piet op zijn neus. G2: Piet denkt: wel verdorie! G3: Piet voelt pijn en is boos. G4: Piet slaat Jan direct terug op zijn neus.

Jan: G1: Jan slaat Piet op zijn neus. G2: Jan denkt: zo, die zit! G3: Jan voelt zich goed, dat heeft hij toch maar even gedaan. G4: Jan maakt aanstalte hem nog een klap te geven, maar Piet is sneller met zijn uithaal en Jan incasseert.

Je ziet dat de gebeurtenis G1 voor beiden hetzelfde is. Hun gedachte (G2) is echter tegengesteld. Hun gevoel (G3) is anders. Hun gedrag (G4): is verschillend.

Deze volgorde leert ons dat je gedachten je gevoel bepalen. Verander je je gedachten, dan verander je je gevoel. Natuurlijk is in de praktijk de gedachte bij een klap vrijwel automatisch en razendsnel gemaakt. Je hebt eerst eigenlijk niet in de gaten dat je eerst nadenkt, voordat je iets voelt. Het zijn dus niet de gebeurtenissen, die bepalen wat je voelt, maar je gedachten daarover.

De 4G's worden eigenlijk telkens en bijna continu doorlopen: maak het verhaal naar eigen inzicht maar af. Steeds weer is er een gedachte die leidt tot een gevoel, waarna er een reactie is. Die reactie kan heel goed weer een nieuwe gedachte zijn, die hetzelfde gevoel oproept. De herhalingsreeks is dan begonnen en je blijft er een tijdje in hangen: je gedachten versterken je gevoel. Je wordt steeds kwader. We noemen dat versterken ook wel piekeren. Het kan ook andersom lopen: Piet denkt, ach ik heb ook iets lelijks tegen Jan gezegd, dat had ik niet moeten doen, ik biedt hem mijn excuses aan. Nu verminderen of stoppen je gedachten je negatieve gevoel en versterken je positieve gevoel: ik geef mijn ongelijk toe en biedt mijn excuses aan. Dat heb ik toch maar even mooi opgelost, denkt Piet en voelt zich beter... de rust is teruggekeerd in zijn gedachten!

Als je dit regelmatig traint, leer je andere gewoontes aan en wordt je je bewust van je gedachten, nog voordat je je gevoel zich meester van je heeft gemaakt. Zo kun je langzamerhand je gevoel beïnvloeden en je gedrag bijstellen. Het kan zover gaan, totdat je zegt, denkt en ook daadwerkelijk uitvoert: ik geef niets of niemand permissie om mijn gevoel te beïnvloeden. Ik bepaal mijn gevoel. Ik kan denken/voelen wat ik wil¹.

Als je dan gaat (leren) mediteren kun je jouw gedachten leren waarnemen en dan los laten. Je verbindt je er niet (steeds) meer mee. Dan leer je dat jij je gedachte niet bent. Dat creëert nog meer ruimte en rust in je hoofd. Je slaapt beter en dieper, je rust werkelijk uit. Je komt dan in een positieve spiraal.

Tenslotte over gedachten en gevoel

Oefen maar eens een tijdje, schrijf jouw 4G's maar uit. Een paar keer per dag. Alleen dat helpt al enorm, om je bewust te worden van wat je denkt. Houd het een week vol en noteer ze dagelijks in een boekje en lees het na een week eens door. Langer mag natuurlijk ook. Succes!

¹ Uit: Ik kan denken/voelen wat ik wil, geschreven door René F.W. Diekstra (2004)

Meer informatie over gedachten en gevoel

Website(s):

Diekstra.nl (website van prof.dr. René Diekstra, met vele columns en informatie van een zeer bijzondere hoogleraar psychologie)
inspirerendleven.nl fraaie site met praktische en mooie teksten hierover;
nieuwetijdskind.com (informatieve site en magazine over diverse levensvraagstukken, o.a. over gedachten en gevoel;

Boek(en):

Don't Believe Everything You Think: Why Your Thinking Is The Beginning & End Of Suffering - Joseph Nguyen (2022).
Het is de gedachte die telt: de kracht van denken, voelen en vertrouwen - dr. David R. Hamilton (2006) op energetisch niveau werken gedachten en gevoelens door in ons lichaam, tot zelfs in onze genen en de structuur van ons DNA. Met wetenschappelijke onderbouwingen van een biochemicus.
Ik kan denken/voelen wat ik wil - prof.dr. René F.W. Diekstra (2017) Fraaie, kernachtige uitleg over hoe voelen en denken werkt.
The Feeling Of What Happens - prof.dr. António Rosa Damásio (2000) Een fraai boek, geschreven door een Portugese top-neuroloog.

Laatst bewerkt: 02-02-2024

Ω