Pesten

Op elke school en in elke klas wordt gepest!

Leestijd: ±20 minuten

Pesten komt ontstellend veel voor, zie de cijfers hierna. Vrijwel iedereen heeft er mee te maken (gehad), maar vaak worden de consequenties onderschat. Degene die pest is meestal onzeker. De pester heeft vaak hulp nodig, zeker als het ernstige vormen aanneemt. Pesters houden niet van zichzelf, en willen vaak dat anderen ook lijden.

De gepeste heeft ook hulp nodig, omdat het meestal niet een enkele keer betreft, maar stelselmatig gebeurt. Daardoor wordt het zelfbeeld van de gepeste (fors) naar beneden bijgesteld, met alle gevolgen van dien. Dat is soms heel ernstig en kan langdurige gevolgen hebben.

Het is niet eenvoudig voor de ouder(s) van kinderen die pesten, om te doorgronden hoe de werkelijke situatie is. Voor de ouders van het gepeste kind, is het soms loodzwaar om het aan te horen en er mee om te gaan. Beiden hebben vaak begeleiding nodig, om de gevolgen in te perken, zowel voor de betrokken kinderen als de ouders.

Enkele cijfers en hun verhouding over pesten

De schade van pesten is ontstellend, zowel psychisch al materieel

  • Basisonderwijs - In iedere klas worden -  2 tot 3 leerlingen dagelijks gepest, 1:10 (CBS)
  • Voortgezet Onderwijs - In iedere klas worden - 1 tot 2 leerlingen dagelijks gepest, 1:20 (CBS)
  • Online Pesten 400.000 jongeren worden gepest 1:5 (CBS)
  • In de Sport - 20% van de sporters 1:5 (Centrum Veilige Sport)
  • zeker 20% van de bewoners wordt in het bejaardentehuis gepest  (Nationaal Ouderenfonds)
  • Op het Werk jaarlijks 500.000 werknemers slachtoffer van pesten op de werkvloer 1:8 (TNO);
  • 4 miljoen extra verzuimdagen p.j.,  geschatte kosten: €2,3 miljard; 
  • €900 miljoen p.j., 2,2 miljard p.j. psychosociale arbeidsbelasting (zoals loonkosten) maatschappelijke kosten: ziekte, verzuimbegeleiding, hoger personeelsverloop, imagoschade;
  • 40 jaar later kunnen er nog gevolgen van pesten zijn bij pester en gepeste.

 

Een waargebeurd en dramatisch voorbeeld 

Op mijn vorige school,
ben ik erg gepest.
Ik was anders dan de andere,
anders dan de rest.
Ik weet niet waarom,
het begon als een spel.
Het liep uit de hand,
en eindigde voor mij in een hel.
Het ging 3 jaar door,
en niet alleen schelden.
Wat ik ook elke dag hoor.

Ik had er genoeg van, het zat me tot hier.
Nu ben ik daar weg, met heel veel plezier.
Diep van binnen ben ik bang,
want straks herhaalt het zich weer,
dan voel ik die pijn weer,
en dat wil ik nooit meer.  

 

Gedicht geschreven door: Fleur Bloemen (1997 - 2012) uit Staphorst. Twee jaar voor haar zelfmoord won ze met dit gedicht de eerste prijs op het Meppeler Poëziefestival voor scholieren in Schouwburg Ogterop.

Laat zij niet voor niets zijn gestorven! Accepteer pesten nooit. Doe er iets aan en help het bespreekbaar te maken! 

Er zijn vele vormen van pesten

Pesten komt voor in vele vormen: fysiek (slaan, knijpen, duwen e.d.), verbaal (met woorden: bedreigen, kwetsen, schelden e.d.), materieel (kapotmaken of stelen), sociaal (uitsluiten, geruchten verspreiden e.d.) en online- of cyberpesten.

Een moderne vorm van pesten: Cyberpesten

Hoewel cyberpesten ook gewoon pesten is, is het toch anders. Soms is het volkomen onopgemerkt, niemand die het ziet, op de gepeste na. Het erge is dat cyberpesten thuis niet ophoudt, gewoon pesten wel. Het slachtoffer heeft dus geen veilige plek meer en dat is zeer bedreigend. Een extreme vorm van cyberpesten is sexting, waarbij seksueel getinte berichten (soms naakt foto's) van het kind online gezet worden.

Kinderen kunnen in deze virtuele wereld heel ernstig geestelijk gewond raken, doordat zij denken dat hun (virtuele) wereld alleen maar uit pesters bestaat en hun zelfbeeld volledig onderuit gaat. Dan vindt er een soort psychische betonrot plaats, die het kind voor zeer lang tekent.   

Met het steeds meer thuiswerken en thuisonderwijs, loopt deze vorm van pesten alleen maar op.

Redenen om te pesten

Die zouden er niet moeten zijn, echter ze lopen uiteen van geen merkkleding dragen, uiterlijke kenmerken tot seksuele geaardheid in een gelovig dorp waar dat niet getolereerd wordt.

Ook op de werkvloer wordt soms iemand gepest vanwege een beperking, succes (afgunst) of gewoon omdat de pester iemand niet mag. De kwetsbare groep bejaarden met beperkingen moet het soms heel erg ontgelden.  

Gevolgen van pesten

De directe gevolgen van pesten kunnen niet alleen zeer ernstig zijn voor de gepeste, van vervreemding tot en met zelfmoord, maar ook de rest van je leven zware gevolgen hebben als je geen hulp krijgt. Ook je omgeving kan meelijden.

Vaak uit het zich in sociale-emotionele gevolgen als eenzaam voelen, terugtrekken uit de maatschappij, een negatief zelfbeeld en afzondering of depressie. Ook latere problemen in relaties m.b.t. vertrouwenskwesties, zijn waarschijnlijk. Veel gepesten durven niet om hulp te vragen. 

Cognitieve problemen als leerachterstand, concentratieproblemen e.d. komen veel voor.

En tenslotte kunnen er fysieke problemen ontstaan, zoals slaapstoornissen, eetstoornissen e.d.

Voor klasgenoten of mede-werknemers of bejaarden in tehuizen kunnen gevoelens van angst en minder zelfvertrouwen optreden. 

Tenslotte kunnen leidinggevenden en leraren of ouders er soms maar moeilijk of zelfs niet mee omgaan. De maatschappelijke gevolgen zijn enorm, zowel in termen van persoonlijke schade als in termen van financiële schade. Voorkomen of snel ingrijpen is heel veel beter dan de latere ingrepen, dan is het eigen al te laat en is er directe schade.

Programma's om pesten aan te pakken op scholen

Gelukkig zijn er diverse succesvolle programma's voor scholen en instellingen beschikbaar om pesten tegen te gaan. Enkele staan hierna vermeld. Op 19 april is er de jaarlijkse landelijke dag tegen pesten. Gelukkig is er op de onderstaande sites erg veel informatie beschikbaar om je te helpen.

Wet en aangifte doen inzake pesten

Je kunt op basis van artikel 142 aangifte doen, als er opzettelijk valse acties worden gedaan, zoals doxing of sexting (kwaadwillig informatie verzamelen en publiceren, ook seksueel) of swatting (bijv. kwaadwillig 112 op iemand af sturen). Dat kan ook bij de schoolinspectie. 

113 Noodnummer Zelfmoordpreventie

In Nederland is zelfmoord doodsoorzaak nummer 1 onder jongeren. Dit landelijke nummer kun je bellen als je in de knel zit of iemand kent die in de knel zit. Bij twijfel: altijd bellen! Ongeveer iedere week pleegt er een tiener in Nederland zelfmoord ... tracht hen te helpen bij je eerste vermoeden. Aarzel niet te handelen!

Tenslotte over pesten

Pesten komt heel veel voor, op school en op het werk of in het verzorgingstehuis. Volwassenen doen er net zo hard aan mee. Mensen die in hun jeugd en op volwassen leeftijd gepest worden, kunnen het loodzwaar hebben.

Zorg dat je altijd afspraken en regels hebt, dus vooraf grenzen stelt en die bespreekt, zowel thuis als op school, over sociaal mediabeleid. De folder Sociale media en schoolmedewerkers: omgaan met valkuilen van Kennisnet kan je daarbij helpen.

Doe er iets aan! Maak het kenbaar en bespreekbaar en organiseer iets. En, kijk nooit weg! 

Meer informatie over pesten

Website(s):

Artikel(en):

  • Sociale media en schoolmedewerkers: omgaan met valkuilen, Kennisnet (2018).

    Film(s):

    • Documentaire: eindeloos gepest, Aflevering NPO3, KRO NCRV,       8 feb 2022, 20:25 - 21:13 Het verhaal van Maryana die niet meer verder wilde leven, omdat het pestleed voor haar ondragelijk werd;
    • Nowhere Safe, Brian Brough (2014). Indrukwekkende film over cyberpesten. 

    Laatst bewerkt: 09-01-2024

    Ω