Maagbeschermers

Leestijd: ±10 minuten

Deze medicijnen, ook wel maagzuurremmers of maagzuurbinders genoemd, worden in Nederland zeer veel gebruikt door zo'n 3 miljoen mensen. Mede omdat maagzuurbinders (o.a. Rennie) vrij verkrijgbaar zijn, is zicht op het meergebruik onduidelijk. Ze beïnvloeden meestal de hoeveelheid maagzuur (protonpomp remmers - PPI's) of de zuurgraad (maagzuurbinders) ervan. Het kan helpen voor mensen met maagproblemen en voor sommige medicijnen, zoals bepaalde zware pijnstillers (NSAIDs), waar je maagpijn van kunt krijgen. Vaak worden ze echter (veel) te lang gebruikt, ook als ze niet meer nodig zijn. De aanbevolen 'norm' is 2-4 weken. 

Het maagzuur is, behalve nodig voor de spijsvertering, ook een onderdeel van het (mucosale) immuunsysteem. Dus je snapt als je maagzuur remt, je meer ziekteverwekkers via je maag kunt binnenkrijgen. Je darmflora (waar een groot deel van je microbioom zit) kan dan veranderen (dysbiose), waardoor je op termijn ziek(er) wordt. Maagbeschermers zijn niet zo beschermend...

Bijwerkingen van maagzuurremmers

De belangrijkste bijwerkingen van maagbeschermers zijn: maag-darm klachten, gewichtsveranderingen, infecties, nierschade, maagcarcinoom (maagkanker), psychische klachten, clostridium difficile, en mogelijk longontsteking, hartritmestoornissen, erectieklachten, B12 tekort, calcium, magnesium, kalium en zink tekort en daarmee een vergrote kans op botbreuken en nog meer. Recent is aangetoond dat ook voedselallergie tot de mogelijkheden behoort.

In pantoprazol zit o.a. aluminiumzout (dat is neurotoxisch) en titaan dioxide (E171). Vanaf 2022 is E171 in ons voedsel verboden vanwege mogelijke kankerverwekkende eigenschappen, maar het zit nog wel in je medicijn!

Effecten op lange termijn van maagzuurremmers

Steeds meer onderzoek wijst uit, dat vooral de maagzuurremmers ernstige gevolgen kunnen hebben. Zowel voor het hart als op het ontstaan van diabetes. Maar ook een verhoogde (tot wel verdubbelde) kans op een beroerte, hartinfarct, nierziekten en dementie. Ook zijn sommigen (Zantac - ranitidine) in de U.S.A. inmiddels teruggetrokken (2020) wegens kankerverwekkende eigenschappen.

Recent grootschalig onderzoek¹ onder 1879 ouderen (2023) laat zien dat: "Deze gegevens suggereren dat het aanhoudend gebruik van maagzuurremmers in verband kan worden gebracht met klinisch belangrijke bijwerkingen in deze populatie". In het zelfde onderzoek lezen we dat "ondanks een mogelijk ongeschikte indicatie in bijna 50% van de gevallen". Dat is nogal wat. Ook dat: "Het gebruik van maagzuurremmers in verband werd gebracht met een verhoogd risico op 1-jarige heropnames door alle oorzaken" en "Potentiële maagzuurremmers heropnames waren onder andere heropnames met longontsteking, fractuur, nefritis of bacteriële darminfectie". In een viertal grafieken laten de onderzoekers de verhoogde kans op overlijden zien. Helaas berekenen ze die niet. Als wij de grafiek nameten, is de kans om mét maagzuurremmers eerder te overlijden 30-100%!

De Maag Lever Darm Stichting is daar helder over: “Langdurig gebruik kan leiden tot darminfecties of tot een vitamine- en/of mineraal tekort". Dit laatste is zorgwekkender dan het lijkt, omdat ook veel van onze groenten en fruit steeds minder mineralen en vitaminen bevatten. 

Ook het Zorginstituut schrijft in haar magazine: "Maagzuurremmers worden te gemakkelijk voorgeschreven". Ze spreekt zelfs over overbehandeling.

Health Base (een Nederlands onafhankelijk expertisecentrum voor geneesmiddelinformatie en medicatiebewaking) heeft de maagzuurrremmers omeprazol, esomeprazol,  lansoprazol en pantoprazol opgenomen in de medicatiebewaking vanwege een verhoogde kans op levensbedreigende ventriculaire aritmie.

"Dit onderzoek geeft aan dat het verstandig is om voorzichtig met maagzuurremmers om te gaan. Dat geldt vooral voor artsen", en "Daaruit blijkt dat bij mensen die maagzuurremmers slikken er meer bacteriën uit het speeksel ook in de ontlasting aanwezig zijn." aldus Prof.dr. Rinse Weersma (Universiteit Groningen)².

Een ander onderzoek³ laat zien dat: "het is waarschijnlijk dat langdurig gebruik van PPI's de sterfte door alledaagse oorzaken bij oudere volwassenen verhoogt"

Verder worden protonpompremmers in verband gebracht met een verhoogd risico op botbreuken (botontkalking), acute en chronische nieraandoeningen, gastro-intestinale infecties en magnesiumtekort. Het bewijs hiervoor is (nog) erg dun. 

Mocht je overwegen met maagzuurremmers te stoppen, bouw ze dan geleidelijk af in overleg met je arts.

¹ Aubert, dr. Carole E. MD, et al., Prescribing, deprescribing and potential adverse effects of proton pump inhibitors in older patients with multimorbidity: an observational study, CMAJ Open (2023), DOI:10.9778/cmajo.20210240

² Maagzuurremmers beïnvloeden de darmflora, Prof.dr. Rinse Weersma en Floris Imhann  (2015)

³ Ben-Eltriki, Mohamed et al., Do proton pump inhibitors increase mortality? A systematic review and in-depth analysis of the evidence, Pharmacology Research and Perspectives (2020), DOI: 10.1002/prp2.651

Alternatieven voor maagzuurremmers

Diverse kruiden en kuidenmengsels kunnen helpen het maagdarm stelsel in evenwicht te houden of te kalmeren. Combinaties van kamille, artisjok blad, paardebloem en mariadistel zijn gemakkelijk verkrijgbaar in poedervorm. Het is de moeite van het proberen waard. Bovendien helpt het om je lichaam te ontgiften. Ook sap met rauwe aardappelschilfers helpt goed. 

Gastricol een natuurlijk kruidenmengsel, wil ook nogal eens helpen.

Ook probiotica kunnen helpen, zoals kefir. De maag-lever-darm stichting vermeldt dit ook op haar website en raadt aan eerst naar je leefstijl te kijken, voordat je (vrij verkrijgbare) maagzuurbinders gebruikt.

Eetgedrag om je maag te ontlasten

Je kunt soms maagzuur zelf wat regelen door vaker kleine hoeveelheden te eten, geen alcohol te drinken, niet te roken en scherpe kruiden te mijden. Heel goed kauwen kan ook helpen evenals minder vet eten.

Tenslotte over maagzuurremmers

Als het ook maar even kan, stop je het gebruik maagbeschermers en eventueel de medicijnen die dat 'nodig' hebben. Maak het bespreekbaar en doe het in overleg met je arts. Vooral als je wat ouder bent en ze al langere tijd gebruikt. Het woord maagbeschermer vinden we ronduit misleidend.

Meer informatie over maagzuurremmers

Website(s)

  • healthbase.nl (Nederlandse stichting onafhankelijk expertisecentrum voor geneesmiddelinformatie en medicatiebewaking)
  • mlds.nl (Maag-lever-darm stichting)
  • nvge.nl (Nederlandse vereniging voor gastro-enterologie)
  • zorginstituutnederland.nl (overheidsinstituut voor Kwalitatief goede, toegankelijke en betaalbare zorg voor iedereen)

Boek(en);

  • Waarom maagzuur goed voor je is - Jonathan V. Wright en Lane Lenard (2013)

Artikel(en):

  • Luc Bonneux over Prazolose Maagzuurremmers (2013)

  • Minder maagzuurremmers, minder onnodig onderzoek, Zorginstituut Magazine, juli 2021 p. 22-23.  

  • Proton pump inhibitors affect the gut microbiome, Floris Imhann en Prof.dr. Rinse K Weersma c.s., Gut BMJ 2016;65:740–748. 

Laatst bewerkt: 20-01-2024

Ω