Dyslexie

Leestijd: ± 10 minuten

Dyslexie is een heeft te maken met het niet goed kunnen lezen van woorden. Het wordt ook wel woordblindheid genoemd. 

Dyslexie zou niet moeten worden beschouwd als een 'ziekte' die je wel of niet kunt hebben. Het is meer een verzameling verschijnselen waarvan je in meer of mindere mate last kunt hebben. Dat noemen we een spectrum. Wel is het zo dat het kan ontstaan door een hersenbeschadiging.

Moderne inzichten, zoals van de Stichting Dyslexie Fonds, zien het niet als een beperking, ontwikkelingsstoornis, leerprobleem of ziekte, maar als een vorm van neurodiversiteit - een andere manier van het verwerken van informatie. 

En, er is wel degelijk iets aan te doen met training m.b.v. computerspelletjes en leermethoden (zie hierna). Dat is wetenschappelijk en overtuigend bewezen.

Historie van dyslexie

De term dyslexie werd voor het eerst gebruikt door Prof.dr. R. Berlin (Stuttgart) in 1872, bij een patient die een hersenbeschadiging had. In Nederland is prof.dr. J.J. Dumont de kenner bij uitstek. Helaas heeft de DSM 5, het statistisch handboek psychiatrie (2013), dyslexie omschreven als een "specifieke leerstoornis met beperking in lezen". Dat is alleen maar een symptoom. De wetenschap is er vandaag de dag nog steeds niet uit over hoe het precies ontstaat en werkt.

Gevolgen van dyslexie

De meeste kinderen met dyslexie kunnen prima slagen op school. Soms met wat bijles of een gespecialiseerd onderwijsprogramma. De emotionele ondersteuning van ouders en docent spelen een zeer belangrijke rol. 

De frustrerende aard van deze 'leerstoornis' kan leiden tot gevoelens van angst, woede, een laag zelfbeeld en depressie. Daarom is voorzichtigheid geboden bij het vaststellen van dyslexie: de gevolgen kunnen ernstiger zijn dan de kwaal, vooral bij een lichte vorm ervan. Het labelen van een kind met dyslexie is niet zonder risico. 

Dyslexie als kans?

Uit onderzoek blijkt dat dyslectische mensen het geschreven woord anders waarnemen, maar ook kunnen uitblinken in ruimtelijk redeneren, onderling verbonden denken en verbazingwekkende creativiteit vertonen. De bijzondere prestaties van Nobelprijswinnaar Jacques Dubouchet tonen dat eveneens aan.

Wetenschappelijk onderzoek naar dyslexie

Er is steeds meer recent wetenschappelijk onderzoek, dat oude opvattingen over dyslexie, achterhaald zijn. 

Recent gepubliceerd internationaal onderzoek (2023), o.a. mede door de Rijks Universiteit Groningen, laat zien dat: "Het spelen van GraphoGame-NL leidde tot een toename in de beheersing van woord-foneem correspondenties en tot kleine verbeteringen in de leesvaardigheid". Dit resultaat was er al na 7 weken spelen gedurende een kwartiertje per dag. Het spel GraphoGame-NL is als app te downloaden in de AppStore (€2,99).

Glatz, dr. Toivo, et al., Dynamic assessment of the effectiveness of digital game-based literacy training in beginning readers: a cluster randomised controlled trial, PeerJ, 2023, DOI 10.7717/peerj.15499

 

Al eerder hadden Australische onderzoekers in het toptijdschrift Nature gepubliceerd  dat audio-visuele games helpen bij dyslexie: "De bevindingen tonen een duidelijke rol aan voor visuele aandacht bij het lezen en benadrukken de klinische toepasbaarheid van AVG's als een leuke, motiverende en boeiende interventie voor dyslexie."

Peters, Jessica L., et al., Action video game training improves text reading accuracy, rate and comprehension in children with dyslexia: a randomized controlled trial, Nature Scientific Reports, 2021, doi.org/10.1038/s41598-021-98146-x

Computerspelletjes trainen je visuele delen van je hersenen, waardoor je beter en sneller begrip van woorden ontwikkelt.

Een recente (2020) en unieke studie aan de fameuze Yale Universiteit (U.S.A.) laat zien dat: "Deze bevindingen zouden professionals (waaronder kinderneuropsychologen, schoolpsychologen en kinderartsen) moeten geruststellen dat dyslectische leerlingen succesvol kunnen zijn op school en kunnen doorstromen naar selectieve universiteiten". Dyslexie is geen differentiator, zo blijkt.

Shaywitz, Sally E. et al., The Yale Outcome Study: Outcomes for Graduates with and without Dyslexia, Journal of Pediatric Neuropsychology, 2020. doi.org/10.1007/s40817-020-00094-3

Over dyslexie-testen

In Nederland is de DST-NL test populair, die is ook de Commissie Testaangelegenheden Nederland (COTAN) beoordeeld: “IV. Betrouwbaarheid: voldoende” (dus niet: “goed”).

Hoe goed een test ook is, iets 100% uitsluiten kan niet, er zijn altijd vals-positieve uitkomsten mogelijk. Naast het ouder gesprek, vindt er vaak een IQ-test plaats.

Er zijn ook vele on-line testen, die je zelf thuis kunt doen, zoals de CAB-DX test op het wereldwijd beroemde cognifit.com, een internationaal gespecialiseerd bedrijf hiervoor. Tenslotte is het verstandig een NKD-gecertificeerde praktijk te kiezen voor testen of behandeling.

Andere behandelingen van dyslexie

Het Maastrichtse Expertise Centrum Dyslexie (ECD) gebruikt de F&L-methode®. Dat staat voor fonologische & leerpsychologische methode en is in de afgelopen 30 jaar (door)ontwikkeld door de Stichting Taalhulp tot een zeer effectief behandelprogramma voor (ernstige) dyslexie en lees- en spellingproblemen. Op de website van ECD staan ook hun mooie resultaten met behandelingen vermeld.

Tenslotte over dyslexie

Mocht je toch veel last van dyslexie hebben, dan kun je via de stichting dyslexie Nederland (SDN) een verklaring krijgen, die je aan derden kunt overhandigen. Maak er geen drama van. Oefen met games of een andere erkende methode en met een beetje begrip van je omgeving heb je alle kansen! Orienteer je goed, want er wordt veel beweerd over dyslexie, dat gewoon niet klopt. 

Meer informatie over dyslexie

Website(s):

  • cognifit.com (wereldberoemd bedrijf met vele cognitieve testen en ontwikkelprogramma's, opgericht door prof.dr. Shlomo Breznitz)
  • dyslexia.yale.edu (Yale Center for Dyslexia & Creativity, U.S.A.)
  • dyslexicadvantage.org  (Amerikaanse stichting, opgericht door het neurologen-echtpaar Eide)
  • dyslexie.nl (Stichting Dyslexie Fonds Nederland)
  • expertisecentrum-dyslexie.nl (ECD, Maastricht) Veel en praktische (begeleidings) informatie, NKD-gecertificeerd
  • nkd.nl (Nederlands kwaliteitsinstituut dyslexie) zet zich in om de zorg voor kinderen met ernstige dyslexie continu te verbeteren
  • ozolezen.nl (site van Marijke van Vuure, zie ook haar boek)
  • stichtingdyslexienederland.nl (SDN) spant zich in voor de overdracht van wetenschappelijke kennis over dyslexie naar professionals in het onderwijs en in de zorg. Zij is in 1983 opgericht door Prof. dr. J.J. Dumont.
  • stichtingtaalhulp.nl (Een in dyslexie gespecialiseerde instelling, met zelf ontwikkeld behandel protocol)

Boek(en):

  • Dyslexie als kans - Ontdek de verborgen talenten van het dyslectische brein - dr. Brock L. Eide en dr. Fernette F. Eide, neurologen (2019) Bemoedigend boek van twee experts.

  • Dyslexie en touwtjespringen - Marijke van Vuure (2011) geschreven door een in dyslexie gespecialiseerde schooljuf. 

Laatst bewerkt: 23-01-2024

Ω